SÖZLÜ DÖNEM (Şiir)

İslamiyet öncesi Türk edebiyatı, öz ve biçim bakımından millî nitelikler taşır ve ürünler dinî törenlerden doğmuştur.

Sözlü dönemin ürünleri, genellikle şiir biçimindedir.

Sözlü dönemin ürünleri anonimdir, yani ürünlerin ilk söyleyeni bilinmemektedir.

Şiirler, hece ölçüsüyle söylenmiştir.

Hece ölçüsünün daha çok 7, 8, 12’li kalıpları kullanılmıştır.

Şiirlerde, yabancı etkilerden uzak sade bir dil kullanılmıştır.

Şiirlerde kafiye ve redife yer verilmiş, daha çok yarım kafiye kullanılmıştır.

Şiirlerde nazım birimi olarak dörtlük kullanılmıştır.

Uyak düzeni düz uyak şeklindedir. Genellikle aaab/ cccb/ dddb kafiye düzeni kullanılmıştır.

Şiirlerde aşk, doğa, yjğitlik, ölüm, at sevgisi, askerlik, cesaret gibi konular işlenmiştir.

Sav (atasözü),  sagu ( ağıt) destan ve koşuk (aşk, doğa ve yiğitlik şiirleri) sözlü dönemin ürünleri arasında yer alır.

Şiirler, “şölen/toy , sığır , yuğ“ adı verilen törenlerde söylenmiştir.

“Sagu”, bir kişinin ölümünden sonra yapılan yas—cenaze törenleridir.

“Sıgır ” Oğuzların totemi olan kutsal öküzün belli dönemlerde avlanması için düzenlenen törenlerdir. Ozanlar, bu törenlerin mutlu geçmesi ve avların bereketli olması için kopuz eşliğinde dinî içerikli şiirler söylerlerdi, avlardan sonra ise yiğitlik şiirleri okurlardı.

— “Şölenler”, toplu ziyafetlerdir, eğlence törenleridir. Totemin yani kutsal öküzün yılın belli dönemlerinde kurban edilerek hep birlikte etinin yendiği dinî ziyafetlerdir. Ozanlar bu törenlerde dinî şiirlerin yanında yiğitlik, doğa sevgisi, aşk gibi konularda da şiirler söylerdi.

Şiirler, “kam , şaman , oyun”, “baksı , ozan” gibi isimler verilen kişiler tarafından “ kopuz” adı verilen bir çalgı aleti eşliğinde söylenmiştir.

Ozanlar; aynı zamanda din adamı, büyücü, hekim, oyuncu, müzisyen görevi de üstlenmişlerdir.