Kavramlarımız

Höyük:

Tarih boyunca çeşitli nedenlerle yıkılıp yok olmuş bölgelerinde, yıkıntıların üst üste birikmesiyle meydana gelen ve içinde yapıt kalıntılarının gömülü olduğu tepeciklerdir. Kısacası çok evreli yerleşim yeri birikimleridir. Örnek: Çatalhöyük, Karum Höyüğü vb.

Arkeolog: Arkeoloji bilimiyle uğraşan, kazı yapan kişilere denir.

Antropolog: Antropoloji bilimiyle uğraşan, insan bilimi uzmanlarıdır.

Filozof: Felsefe ile uğraşan kişilere denir.

Psikolog: Psikoloji bilimi ile uğraşan kişilere denir.

Enstitü: Üniversitelere bağlı ya da bağımsız bir kuruluş şeklinde kurulmuş belli konularda araştırma yapan ya da öğretime yer veren kurumlardır. Örnek: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir İleri Teknoloji Enstitüsü vb.

Sosyolog: Sosyoloji bilimiyle uğraşan kişilere denir.

Sosyal bilimleri oluşturan bilimler birbirleriyle alışveriş içindedir. Örneğin bir arkeolog kazı çalışması esnasında kafataslarına rast geldiğinde antropoloji bilimden yararlanır.

Sosyal bilimler ifadesi ilk kez 1800’lü yıllarda kullanılmaya başlanmıştır.

Sosyal Bilimler Nedir?

• Kapsamı çok geniş,
• İnsanın toplum içindeki sosyal ve kültürel etkinliklerini konu alan,
• Birçok bilimin bir araya gelmesinden oluşmuş bilimlerin genel adıdır.

Sosyal bilgiler dersindeki öğrendiğimiz bilgilerin yapı taşlarını sosyal bilimler oluşturur.

Sosyal bilimleri oluşturan bilimler şemada verilmiştir. Şimdi bu bilimlerden bazılarını örneklerle açıklayalım.

Tarih: Geçmişte yaşamış insan topluluklarını faaliyetlerini sebep-sonuç ilişkisi içinde yer ve zaman göstererek, inceleyen bilim dalıdır.

Örnek: İpek Yolu yüzünden Abbasiler ve Çinliler 751 yılında Talas Nehri yakınlarında savaştılar.

Arkeoloji: Eski dönemlere ait kalıntıları çeşitli kazılar yaparak inceleyen bilim dalıdır. Kazı bilimi de denilmektedir.

Örnek: Kayseri/Kültepe Karum Höyüğündeki kazı çalışmaları 70 yıldır devam ediyor. Bu kazılarla Kayseri tarihini daha erkene götürülebileceğinin mümkün olduğu Arkeologlar tarafından söyleniyor. Bunun dışında buradaki kazılar ile sadece Anadolu değil bütün Ön Asya’nın 4-5 bin yıl önceki durumu hakkında bilgi edinmeyi amaçlıyorlar.

İnsanlık tarihi adına şimdiye kadar bildiğimiz tüm bilgileri gözden geçirmemize neden olan Dünya’nın ilk tapınağıdır, Bölgedeki kazılar devam etmekte olup, arkeologlar bu yer hakkındaki soruların cevapları henüz yanıtlanmamıştır. Belki de kazılar tamamlandığında soruların cevapları bulunacak ve kim bilir insanlık tarihi
yeniden yazılabilecektir.

İster tarih biliminde isterse de arkeoloji biliminde olsun insanlık tarihine ilişkin araştırmalar devam etmektedir. Yeni bulgular ışığında doğru bildiklerimiz zamanla değişebilir. Bu değişim de insanın toplumsal hayatına etki eder.

Antropoloji: İnsanın iskelet, kafatası gibi fiziksel özelliklerini araştıran, insanlık tarihinin en eski dönemlerinin
aydınlatılmasına yardımcı olan bilim dalıdır.

Psikoloji: İnsanın davranışlarının nedenlerini, çevre koşullarına bağlı olarak, insanın değişen davranışlarını ve zihinsel etkilerini inceleyen ruh bilimi olarak da bilinen bilim dalıdır.

Felsefe:

Var olanların, varlığı, kaynağı, anlamını ve nedeni üzerine düşünme ve bilginin bilimsel olarak araştırılması olarak tanımlanır. Diğer adı da düşünbilimdir.

Sosyal bilimler insanı konu aldığından dolayı içerisinde başka bilim dalları da vardır. Bunlar; sosyoloji, iletişim, ekonomi, filoloji vb.

Ülkemizde sosyal bilimler alanında ihtiyaç duyulan bilim insanlarını yetiştirmek üzere;

Sosyal Bilimler Liseleri 2003 yılından itibaren açılmaya başlanmıştır. Lise eğitimini tamamlayanlar üniversitelerde ilgi duyduğu alana yönelmiştir.

Örnek: Arkeoloji Bölümü.

Buradan da sosyal bilimler enstitüsü ya da arkeoloji enstitülerine başvurarak alanında bilimsel, profesyonel araştırmalar yapabilmek adına uzmanlaşır. Alanındaki yüksek öğretimini tamamladıktan sonra işinin uzmanları olurlar.

Örnek: Arkeoloji Prof. Dr. Ekrem Akurgal (Arkeolog).

Sosyal bilimlerin yanından Fen bilimleri, teknoloji enstitüleri birçok kurum ve kuruluş hepsi el ele vererek ülkemizde bilim ve teknolojinin gelişimine katkı sağlar.