SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra güçler dengesinde büyük boşluklar oluşmuş, yenilen devletlerle birlikte, İngiltere ve Fransa’nın da yıpranması bu durumda etkili olmuştu. Avrupa’da bu şekilde buhranlı bir dönemin olması ABD ve SSCB’nin güçlü bir şekilde etkinliklerini artırmalarına neden oldu.

Soğuk savaş, devletler arası ilişkilerde, silahlı çatışmaya varmayan politik ve askeri durumdur.

Bu dönem ABD ve Sovyet Rusya ve bu iki devletin müttefikleri arasında yaşanan mücadeleye sahne olmuştur. Başlangıcı Yalta Konferansı olarak kabul edilir. (Yani dünya ABD ile Rusya tarafından etki alanına bölünmüştür. Soğuk savaş döneminin bitmesi yumuşama süreci kabul edilse de Bush’un dediği gibi SSCB’nin dağılması, Berlin Duvarı’nın yıkılması olarak kabul edilmektedir.

Dönemin oluşmasında Etkili Olan Faktörler

İkinci Dünya Savaşı tarihin gördüğü en yıkıcı savaşlardan biri olmuştur. Ülkeler yanmış, yıkılmış ve milyonlarca insan ölmüştür. Savaşın tesirlerini hissetmeyen hiçbir ülke ve toplum kalmamıştır. Ancak kâbus gibi geçen altı yıllık bu rüyadan sonra, dünya devletleri ve insanlık yine de barışa hemen kavuşmamıştır. Milletlerarası çatışmalar, insanlığı zaman zaman üçüncü bir dünya savaşının eşiğine kadar getirmişse de “sıcak savaş” patlak vermemiş, dünya bir “soğuk savaş” atmosferi içinde, heyecanlı bir on beş yıl geçirmek zorunda kalmıştır.

Soğuk savaş döneminde;

• İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra dünya politikasına Avrupalı devletlerin yerine ABD ve SSCB hakim oldu. Daha önce dünya politikasında etkili olamayan bu iki devlet milletlerarası politikalarda ön plana çıkarak günümüze kadar etkinliklerini sürdürdüler.
• İlk defa milletlerarası ilişkilere doktrin ve ideoloji unsuru girdi. SSCB komünizmi bütün dünyaya yaymaya çalıştı.
• Sömürgecilik sona erdi; Asya, Avrupa ve Afrika’da günümüzün bağımsız devletleri kurulmuştur.
• İkinci Dünya Savaşı’na kadar milletlerarası ilişkilerin yoğunlaştığı yer Avrupa idi. Bu savaştan sonra milletlerarası politikaların alanı genişledi; Asya, Afrika ve Latin Amerika da milletlerarası politikaların birer parçası haline geldiler.
• İlk adımlarını İkinci Dünya Savaşı sırasında atan füze teknolojisi, savaştan sonra büyük bir gelişme kaydetti ve büyük devletler arasında yaşanan rekabeti uzaya taşıdı. Büyük devlet olmanın koşulu; sömürgelere sahip olmaktan çıktı, uzayın derinliklerinde etkili olmaya dönüştü.
• İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ekonomik meseleler milletlerarası ilişkilerde ağırlık kazanmaya başladı. Ülkeler arasında farklılıkları, ticari ilişkiler ve ekonomik yardım yoluyla ortadan kaldırmak, milletlerarası ilişkilerin temelini oluşturdu. Bütün dünya ülkeleri, siyasal kuvvet dengesi, güvenlik, barış, ekonomik kalkınma, refah ve daha iyi bir yaşam seviyesi gibi meselelerle yoğun bir şekilde meşgul oldular.

Avrupa’da Sosyalist Blokun Kurulması

COMECON (Karşılıklı Ekonomik Yardımlaşma Konseyi)

• COMECON, Sosyalist ülkeler arasında 25 Ocak 1949’da kurulan uluslararası ekonomik işbirliği ve dayanışma örgütüdür.
• Asıl adı CMEA (Council For Mutual Economic Assistance) olan bu örgütün batıdaki adı COMECON’dur. Örgütün merkezi Moskova’dadır.
• Örgütün temel amaçları; ekonomik gelişme için uzmanlaşma ve iş birliğine dayalı planlar hazırlamak, ham maddelerin üretim ve dağıtımını yönlendirmek, bilimsel ve teknik araştırmalarda iş birliği yapmaktır.

Kominform

1947’de Sovyet Rusya önderliğinde Doğu Bloku içindeki ülkeler arasındaki dayanışmayı artırmak, Amerikan yayılmacılığına önlem almak amacıyla kurulmuştur.

Molotof Planı (1948)

Sovyet Rusya’nın Marshall Planı’na karşı kendisine bağlı devletlerle ekonomik ilişkileri sıklaştırmak için kurduğu ikili ticaret sistemidir.

*Yugoslavya Sovyet Bloğu’ndan ayrılan ilk ülkedir.