Sinir sistemi hastalıları önemli sağlık sorunları arasındadır. Bu tip hastalıklara multiple skleroz (MS), epilepsi, Alzheimer, Parkinson ve depresyon gibi örnekler verilebilir.

Multiple Skleroz (MS): Bazen bağışıklık sistemi vücudun belirli moleküllerini yabancı olarak algılar ve bunlarla savaşmaya başlar. Bunun sonucunda “otoimmün hastalıklar” denilen bazı hastalıklar ortaya çıkar. Multiple skleroz (MS), otoimmün bir hastalıktır. Bu hastalığın görüldüğü kişilerde bağışıklık hücreleri merkezi sinir sistemindeki nöronların miyelin kılıflarını tahrip eder ve sonuç olarak nöronlar işlev kaybına uğrar. Multiple sklerozun belirtileri görme bozukluğu, ellerin titremesi, sendeleme veya denge kaybı, kısmi ya da tam felç şeklinde ortaya çıkabilir. İlerleyici bir hastalık olan multiple sklerozun günümüzde kesin bir tedavisi yoktur.

Epilepsi: Sara hastalığı olarak da bilinen epilepsi, beyindeki sinir hücrelerinden kaynaklanan nörolojik bir bozukluktur. Epilepside beyindeki elektrik sinyalleri normalden farklı olarak yayılır ve bunun sonucunda beklenmedik nöbetler meydana gelir. Epilepsi nöbetleri farklı şekillerde ortaya çıkar. Bu nöbetler bilinç kaybı, bayılma, titreme, halüsinasyon, nefes darlığı, yüzde morarma vb. belirtilerle kendini gösterir. Epilepsinin en önemli tedavisi ilaçlarla nöbetlerin kontrol altına alınmasıdır.

Alzheimer: Beynin birçok bölgesindeki nöronların programlanandan daha erken ölmesi nedeniyle ortaya çıkan bir çeşit bunamadır. Genellikle yaşa bağlı olarak ilerleyen bir hastalıktır. Alzheimer, yakındaki olayları unutma, tekrar tekrar sorma, zihinsel kapasitede azalma ile ortaya çıkar ve zamanla ilerler. Bu hastalığın kesin bir tedavisi yoktur. Ancak bazı belirtilerin azaltılmasını sağlayan ilaçlar geliştirilmiştir.

Parkinson: Ellerde ve ayaklarda titreme, hareketlerde yavaşlama, kaslarda sertlik, ayakları sürükleyerek yürüme gibi belirtilerin görüldüğü nörolojik bir hastalıktır. Bu hastalık beyinde dopamin salgılayan nöronların ölmesiyle ortaya çıkar. Genellikle 60 yaş üstü insanlarda görülür ve Alzheimer gibi ilerleyici bir özelliğe sahiptir. Günümüzde Parkinson’un kesin bir tedavisi yoktur. Ancak belirtilerin azaltılması için dopamin eksikliğinin giderilmesini amaçlayan bazı ilaçlar kullanılmaktadır.

Depresyon: İsteksizlik, hayattan zevk almama gibi belirtiler gösteren bir beyin bozukluğudur. Ağır depresyon geçiren hastalar, normal yaşamını sürdüremeyecek kadar aşırı ve sürekli üzüntü hissederler. Bazı depresyon hastaları ise aşırı coşku ya da kötümserlik şeklinde çalkantılı ruh hali sergilerler. Depresyonda uygun tedavi birçok kişiye yardımcı olabilmektedir.

Menenjit: Beyni saran zarların (meningens) iltihaplanmasıyla oluşan bir hastalıktır. Tedavi edilmezse işitme kaybı, beyin hasarı ve ölümle sonuçlanabilen ciddi bir merkezî sinir sistemi hastalığıdır. Bakteriler ve virüsler hastalığa neden olabilir. Şiddetli baş ağrısı, hâlsizlik, iştahsızlık, yüksek ateş, bilinç bulanıklığı, uyku hâli, kusma, parlak ışığa bakamama, ciltte lekeler, titreme ve üşüme menenjitin belirtileri olabilir. Hastalığın teşhisinde bel bölgesinden iğne ile beyin omurilik sıvısı alınarak incelenmesi çok önemlidir.

Siyatik: Omurilikten çıkan ve ayak başparmağına kadar uzanan siyatik sinirinin beldeki köklerini sıkıştıran veya geren birçok sebep öncelikle ağrıya yol açar. Buna da siyatik ağrısı denir. En önemli sebebi bel fıtığıdır.

Çocuk Felci: Omurilikteki motor sinir hücrelerinin tahribatı ve buna bağlı olarak ortaya çıkan organ felçleri ile seyreden virüslerin sebep olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Aşılama ile tamamen önlenebilen bir hastalıktır. Genellikle kol, bacak ve gövde kaslarında felçlere, omurgada eğriliklere ve bacakta kısalığa yol açar.

Kuduz: Kedi, köpek vb. hayvanların tükürük salgısında bulunan virüs ile yayılan bir hastalıktır. Isırıkla veya yaralara kuduz hayvanın salyasının bulaşması ile geçer. Vücuda giren virüs, önce bu bölgedeki çizgili kas hücrelerinde çoğalır, ardından sinir uçlarından içeri girerek sinir yolunu takip eder ve merkezî sinir sistemine, oradan da hızla beyne ulaşır. Hastalığın kuluçka süresi ortalama 40 gün olup 8 günden 2 yıla kadar değişebilir. Kuluçka süresi içinde kuduz aşısı veya anti serumu yapılırsa hastalık belirti vermeden önlenebilir. Klinik belirtiler ortaya çıktıktan sonra aşıdan fayda beklenemez, bu durumda tedavinin başarı şansı da oldukça düşüktür. Hastalık hâlsizlik, huzursuzluk, depresyon ve ateş ile başlar. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde hidrofobi (sudan korkma) davranışı gösterilir.

Sinir sistemi hastalıklarının tedavisinde modern teknolojiden önemli ölçüde yararlanılmaktadır. Örneğin günümüzde beyin bölgesini mikroskopla büyüterek yapılan ameliyatlar (mikro cerrahi) ve yapılan cerrahiyi anında kontrol etme imkanı sağlayan MR cihazı gibi görüntüleme cihazları hastalar için büyük önem taşımaktadır.

Mikro Cerrahi alanındaki gelişmelerde Prof. Dr. Mahmut Gazi Yaşargil’in katkısı büyük olmuştur. Gazi Yaşargil, 1967 yılında cerrahi mikroskop ve mikro cerrahi tekniklerini kullanarak ilk beyin bypass ameliyatını gerçekleştirmiştir. Ayrıca pek çok mikro cerrahi aletinin tasarımını yaparak, bu alana önemli katkılarda bulunmuştur. Prof. Dr. Gazi Yaşargil, mikro cerrahi alanının öncüsü olarak kabul edilmektedir.