ŞİİR BİLGİSİ

Şiir, duygu ve düşüncelerin belli bir söyleyiş özelliğiyle mısralar içerisinde aktarılmasıdır. Şiiri oluşturan satırlara mısra (dize) denir.

Şiirin Şekil Özellikleri

Şiirde ahengi sağlayan unsurlar kafiye ve rediftir. Bu unsurlar aynı zamanda şiirin şekil özelliklerini de ifade eder.

1. Kafiye (Uyak)

Dize sonlarında tekrarlanan ve aynı ahengi veren hece veya ses benzerliğine “uyak (kafiye)” denir.

Örnek:

• Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk
• Soğuk bir mart sabahı… Buz tutuyor her soluk

Yukarıdaki dizelerin sonlarında yer alan “luk” sesleri benzerlik göstermektedir. Bu nedenle kafiye oluşturmaktadırlar.

2. Redif

Şiirde kafiyeden sonra yer alan aynı yapıya ve göreve sahip kelime ya da eklere ”redif” denir.

Redifler daima dizelerin en sonunda bulunur, yanı kafiyeden sonra gelir.

Örnek:

• Koyun verdi kuzu verdi süt verdi
• Yemek verdi ekmek verdi et verdi
• Kazma ile dövmeyince kıt verdi
• Benim sadık yârim kara topraktır

Bu dörtlükteki “verdi” sözcükleri kelime redifi olarak kullanılmıştır. Dizelerdeki “süt, et, kıt” sözcüklerindeki “t” sesleri ise kafiyeyi oluşturur.

Şiirde Konu ve Ana Duygu

Şairin: şiirinde anlattığı, üzerinde durduğu unsur şiirin konusunu oluşturur. Şiirin ana duygusu ise, şiirin okuyucularda uyandırdığı duygudur. Yani konu, şiirde ne anlatıldığıyla ilgilidir; ana duygu ise şiirde hissettirilmek istenen temel duygudur.

Örnek:

• Garibim;
• Ne bir güzel var avutacak gönlümü
• Bu şehirde
• Ne de bir tanıdık çehre
• Bir tren sesi duymayagöreyim
• İki gözüm
• İki çeşme
• Orhan Veli Kanık

Konu: Yalnızlık

Ana Duygu: Yalnızlığın verdiği hüzün

Örnek Sorular:

• Hayatın çekilmez dertlerle dolsa da
• Yaşamak güzeldir her şeye rağmen
• Dünlerin ne kadar acı olsa da
• Yarınlar güzeldir her şeye rağmen

Bu şiirin ana duygusu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dertlerin verdiği hüzün
B) Yalnızlık korkusu
C) Yaşam sevgisi
D) Hayatın acımasızlığı

• Bu gece yine kar yağmış, ne güzel!
• Bembeyaz oluvermiş bahçeler, yollar
• Sanki yerlere serilmiş bulutlar
• Bir gecede ihtiyarlamış heykel

Bu şiirin ana duygusu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kış mevsimine duyulan özlem
B) Kar yağışının uyandırdığı sevinç
C) Bahar mevsiminin yarattığı coşku
D) Mevsim değişikliğinin yarattığı hüzün

• Sıcacık göğsüne başımı koymak
• Sesini dinlemek ne güzel anne
• Beyaz ellerinden örgünü bırak
• Bana masal söyle hadi gel anne

Bu dörtlükteki redifi oluşturan sesler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

• Ayrılığın bir ağrıdır vurur şakaklarımda
• Ve büyür gözlerimde bir okyanus kadar
• Derinden ses verir içimde bir tel
• Sonra birdenbire kırılır, kopar

Bu dörtlükte kafiyeyi oluşturan sesler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) …el      B) …r            C) …ar           D) …dar