SIFAT (ÖN AD)

İsimlerin önüne gelerek isimleri renk, durum, biçim yönlerinden niteleyen; sayı, işaret, soru, belirsizlik anlamlarıyla belirten sözcüklerdir.

Aşağıdaki metinde geçen altı çizili sözcükler sıfattır. Bu sözcüklerin metnin anlamına olan katkısını düşünerek metni okuyunuz.

Üzerinden eski paltosunu hiç çıkarmazdı. Onu gören her insan, bu paltonun elli yıldır bu adamın üstünde olduğuna yemin edebilirdi. Yoksul hayatına rağmen gülen yüzü herkesin ilgisini çekerdi.

Bu metinde kullanılan sıfatların hangi isimleri etkilediklerine bakalım:

A. Niteleme Sıfatları

Adların ”nasıl” olduğunu söyleyen, onların “nasıl” özelliklere sahip olduklarını betimleyen sıfatlardır.

• Ağır çantaları hep o taşırdı.
• Kitap okumak için sessiz yerler arıyor.

B. Belirtme Sıfatları

1. İşaret Sıfatları:

Adların önüne gelerek onları işaret eden, “hangi” sorusuna karşılık veren sıfatlardır.

• Öncelikle bu kitabı okumalısınız.
• Teyzemler şu apartmanda oturuyor.

2. Sayı Sıfatları:

Adların önüne gelerek onların sayılarını belirten, “kaç, kaçıncı, ne kadar, kaçar” sorularına cevap veren sıfatlardır.

• Sınıfta üçüncü sırada oturuyorum.
• Otobüsü iki saat sonra gelecek.
• Çeyrek yüzyıl önce İnternet icat edildi.
• Kişi başına ellişer lira düştü.

3. Belgisiz Sıfatlar:

Adların önüne gelerek onların belirsiz yönlerini anlatan sıfatlardır.

• Bu çalışmaya birçok arkadaşım katıldı.
• Bazı derslerde proje hazırlayacağız.
• Aramızda bir sorun meydana gelmedi.
• Her sanatçı toplumuna katkı sağlar.

4. Soru Sıfatları:

Adların önüne gelerek onların özelliklerini soru yoluyla belirten sıfatlardır.

• Bu yıl kaç ağaç dikeceksiniz?
• Yarışmada kaçıncı sıraya gerilemiş?
• Düğünde hangi elbiseni giymeyi düşünüyorsun?
• Nasıl kitaplar okumak istiyormuş?

Sıfatlarda Küçültme:

Sıfatlara “-cık / -cik / -cuk / -cük”, “-ca / -ce / -ça / -çe”, “-imsi / -ımsı” ve “-mtırak” ekleri getirilerek yapılır.

• Meyvelerin ekşimsi bir tadı var galiba.
• Yeşilimsi elbisesiyle herkesin ilgisini çekti.
• Okulumuzun genişçe bir toplantı salonu vardı.
• Mahallemizin girişinde yaşlıca bir kadın otururdu.
• Minicik ellerinde bir buket çiçek vardı.
• Azıcık bir gayretle harika işler başarabilen bir yeteneğe sahiptir.
• Yumurtaların sarımtırak bir rengi var.
• Elmaların ekşimtırak tadı hepimizin hoşuna gitti.

Sıfatlarda Pekiştirme:

Sıfatların anlamlarını güçlendirmek için yapılır.

Sıfatlarda pekiştirme üç biçimde yapılabilir:

1. ”m, p, r, s” sesleriyle yapılabilir.

• Raflara bembeyaz gömlekler dizip satıyorlar.
• Yüzü korkudan sapsarı olmuştu.

2. İkileme yoluyla yapılabilir.

• Minik bebek mavi mavi gözleriyle bakıyor.
• Ağaçlar küçük küçük meyve vermiş.

3. “mi” soru ekiyle yapılabilir.

• Pahalı mı pahalı bir kolye aldığını söylediler.
• Geniş mi geniş bahçelerden geçtik.