Sesin İşitmedeki Rolü

Çevremizde oluşan sesleri, işitme organımız olan kulak sayesinde duyarız. Kulak kepçesine gelen ses beyne kadar iletilerek duyma işlemi gerçekleşmiş olur.

Sesleri duymamızı sağlayan ses özelliği sesin şiddetidir. Ses şiddetine gürlük de denir. Çevremizde farklı şiddette sesler vardır. Fısıldayarak konuşan biri, ninni söyleyen bir anne, opera söyleyen bir sanatçı farklı şiddette sesler çıkarır.

Bazı canlılar insanların duyamayacağı şiddette ses çıkarır. Kendi aralarında oluşturdukları bu sesleri duyabilir, böylelikle iletişim kurarlar. Örneğin, yarasaların görme duyuları çok gelişmemiştir. Bu nedenle çıkardığı seslerin yüzeye ya da avına çarparak geri dönmesiyle yönünü bulur. Ancak biz, yarasaların çıkardıkları bu sesleri duyamayız.

Yarasalar gibi yunuslar ve balinaların da işitme duyuları insanlara göre çok gelişmiştir. Bu hayvanlar birbirleriyle anlaşmak için özel sesler çıkarır. İnsanların duyamadığı şiddetteki seslerden tıp alanında, petrol aramada ve yer kabuğunun incelenmesinde yararlanılır.

Deniz diplerinin araştırılmasında sonar adı verilen cihaz kullanılır. Bu cihaz, farklı frekansta sesleri su içine göndererek engelin yerini tespit eder. Böylelikle bilim insanları araştırmak istedikleri konu hakkında yorum yapabilirler.

Bazı cihazlar sadece kemirgenlerin (fare, sincap, köstebek ) duyabileceği şiddette sesler üretir. Bu sesten rahatsız olan kemirgenlerin tarladan uzaklaştıklarını biliyor muydunuz?

Sesin şiddeti, varlığın ses kaynağına olan uzaklığına göre değişir. Örneğin: oturma odasında açık olan televizyonun sesini oturma odasında duyabiliriz. Ancak oturma odasından başka odalara geçtiğimizde, duyduğumuz sesin şiddeti azalır. Çünkü televizyon oturma odasındadır ve biz ondan uzaklaşmışızdır. Aynı şekilde çalışma odamızda ders çalışırken oturma odasında sohbet eden anne babamızın seslerini duyamayız. Ara verip oturma odasına geçtiğimizde ise onları rahatlıkla duyabiliriz. Bunun nedeni, ses şiddetinin ses kaynağına yakınlaştıkça artmasıdır.

Etrafımızda oluşan her ses hoşumuza gitmeyebilir. Müzik sesinden hoşlanabiliriz ancak trafikte duyduğumuz korna seslerinden rahatsız oluruz. İnsanları rahatsız edip insanlar üzerinde olumsuz etkiler oluşturan bu seslere gürültü denir. Gürültü, insanlara rahatsızlık verdiği gibi insan sağlığını da olumsuz etkiler. Gürültülü ortamlarda uzun süre kalan kişiler de stres, baş ağrısı, geçici veya kalıcı işitme kaybı yaşanabilir.

Gürültünün fazla olduğu ortamlarda uzun süre kalmamalıyız. Konser alanları, iş makinelerinin bulunduğu ortamlar, alışveriş merkezleri gürültünün yoğun olduğu yerlerdir. Gürültünün oluşmaması için bize düşen bazı sorumluluklar vardır. Bu nedenle ortak kullanım alanlarında, gürültü yapmaktan ya da rahatsız edici davranışlarda bulunmaktan kaçınmalıyız. Okulda, sokakta, alışveriş merkezlerinde başkalarını rahatsız edecek şiddette sesler çıkarmamalıyız.