Mustafa Kemal’e Suikast Girişimi (16 Haziran 1926)
Eski İttihatçılardan bazıları Mustafa Kemal’i ortadan kaldırmaya karar verdiler. Ancak Mustafa Kemal’i İzmit’e götürecek tren bir gün gecikti. Suikastçıları kaçıracak Motorcu Giritli Şevki bu gecikmeden telaşlanarak durumu İzmir Valisi Şevki Paşa’ya bildirdi. Yapılan operasyonla suikastçılar yakalandı. Suikastçılar İstiklal Mahkemeleri’nde yargılanarak cezalandırıldı.
* Bu suikast girişiminin temelinde cumhuriyet rejimine yok etme amacı vardır.
Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın Kurulması (12 Ağustos 1930 – 17 Kasım 1930)
Kurulma Nedenleri
- 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı üzerine farklı ekonomik görüşlere sahip bir muhalefet partisine ihtiyaç duyulması
- Yeni bir demokrasi denemesinde bulunulmak istenmesi
- Hükümetin denetlenmesinin sağlanmaya çalışılması gibi nedenlerden dolayı Mustafa Kemal, Paris Büyükelçiliği yapan Fethi Bey’den bir parti kurmasını istemiştir. Fethi Bey’in bu isteği olumlu, karşılaması üzerine parti kuruldu.
Parti programında,
Cumhuriyetçi ve milliyetçi esaslara bağlı kalınması
Tek dereceli seçim sistemine geçilmesi
Kadınlara siyasi hakların verilmesi
Liberal ekonomik sistemin benimsenmesi gibi hükümler yer almıştır.
Kubilay Olayı (23 Aralık 1930)
Serbest Cumhuriyet Fırkası kapatılınca Derviş Mehmet adlı kişi Menemen’de “Din elden gidiyor.” propagandasıyla isyan başlattı. İsyanı bastırmak için gelen kuvvetin başındaki Öğretmen Asteğmen Kubilay şehit oldu. Çevreden gelen askeri birliklerin olaya müdahalesiyle olay kontrol altına alınarak bölgede sıkıyönetim ilan edildi. Suçlular yakalanarak cezalandırıldı. Menemen Olayı yeni düzeni yıkmaya yönelik bir irtica hareketi olduğu için Şeyh Sait İsyanı’na benzemektedir.
* Şeyh Sait İsyanı ve Menemen Olayı cumhuriyetin ve inkılapların tam olarak anlaşılamadığını ve Türkiye ‘nin çok partili hayata henüz hazır olmadığını ortaya koymuştur. Bu gelişmelerden sonra Mustafa Kemal bir daha yeni bir parti denemesinde bulunmamıştır. Türkiye’de çok partili hayata 1946’da Demokrat Parti’nin kurulmasıyla geçilmiştir.
