SAV
Günümüz Türk edebiyatında atasözünün karşılığıdır.
Bir düşünceyi, bir deneyimi, bir öğüdü, en az sözcükle anlatan sözlerdir.
Çoğu manzum özellik taşır, bu sebeple savlarda redif, kafiye, aliterasyon vardır.
Biçim olarak bir nesir cümlesi veya bir nazım dizesi gibi olabilirler.
Savların kimileri küçük ses değişiklikleriyle, Türkçede bugün de yaşamaktadır.
Divan edebiyatındaki karşılığı “darbımesel”, “mesel”dir.
İslam öncesi Türk edebiyatının bu sözlü ürünlerini Kaşgarlı Mahmut, “Divanü Lügat—it Türk” adlı eserinde yazıya geçirmiştir.
Aç ne yimes tok ne times. (Aç ne yemez tok ne demez)
Ot tese ağız köymez. (Ateş dernekle ağız yanmaz)
Suv bermeske süt ber (Su vermeyene süt ver)
Teve silkinse eşgekke yük çıkar. (Deve silkinse eşeğe yük çıkar)
Ermegüge bulıt yük bolır. (Tembele bulut yük olur)
DESTAN
Destanlar olağanüstü ile gerçeği, efsaneyle tarihi kaynaştırarak kahramanlık olaylarını veya bazı büyük toplumsal olayları manzum biçimde dile getiren ürünlerdir.
Destanların Genel Özellikleri
Destanlar, genel olarak manzum ürünlerdir. Az da olsa nazım-nesir karışık destanlar da vardır.
Destanlar, sözlü gelenekte oluşur, kuşaktan kuşağa aktarılır, değişikliklere uğrayabilir.
Destanlarda, genellikle savaş, kahramanlık, “deprem, göç gibi konular işlenmiştir.
Destanlar, toplumda derin izler bırakmış olayları anlatır.
Destan kişileri seçkindir; ana karakterler lider, yol gösterici rol üstlenen bir destan tipini oluşturur.
Olaylar ve kişiler olağanüstü nitelikler gösterir.
Destanlar evrensel değil ulusal nitelikler taşır, ait olduğu toplumun milli ve kültürel özelliklerini yansıtır.
Destanlar, sözlü edebiyatın en eski ürünleridir.
Zaman ve mekân gibi unsurlar gerçek zaman ve mekân ile çoğunlukla örtüşmez.
Destan kahramanları asıl kahramanlar, hayali kahramanlar ve gerçek kahramanlar olmak üzere üçe ayrılır.
Destanlar milletlerin geçmişlerindeki diri ve canlı hedeflerin belli amaçlar doğrultusunda geleceğe aktarılmasını sağlayan birinci derecede öneme sahip sözlü veya yazılı belgelerdir.
Destanlar, doğal ve yapma destan olmak üzere iki gruba ayrılır.
