Sabit Hızlı İki Cismin Birbirine Göre Hareketi 11.Sınıf Fizik
Hareket, bir cismin seçilen bir noktaya göre yerini zamanla değiştirmesi olayıdır. Örneğin İstanbul’dan Ankara’ya doğru gitmekte olan tren hareket etmektedir. Seçilen noktaya göre cismin hareketliliği değişebilir. Örneğin bize göre Dünya hareketsizdir ve Güneş Dünya’nın etrafında dönmektedir. Halbuki Dünya hem kendi ekseni etrafında hem de Güneş etrafında dönmektedir.
Bir duraktan harekete başlayan belediye otobüsünün sürücüsü, otobüste oturan yolcuyu hareketsiz görürken, durakta bekleyen yolcuyu otobüsün hızıyla ters yönde hareket ediyormuş gibi görür. Buradan hareketle, hareketin göreceli bir olgu olduğu, yani gözlemciye göre değiştiği söylenebilir. Bir cismin bir gözlemciye göre hareketine bağıl hareket, hızına ise bağıl hız denir.
Sabit Hızlı İki Cismin Birbirine Göre Hareketi
İki hareketli aynı yönde hareket ederken hızı büyük olan, hızı küçük olanı kendisine göre ters yönde hareket ediyormuş gibi görür.
Aynı yönde, eşit büyüklükteki hızla hareket eden iki hareketli bir birini duruyormuş gibi görür.
K ve L nin sürücüleri birbirlerini duruyormuş gibi görür.
Sabit Hızlı İki Cismin Birbirine Göre Hareketi 11. sınıf fizik çözümlü sorular
Hız, vektörel bir büyüklüktür. Bu nedenle bağıl hız da vektöreldir. Bağıl hız vektörü bulunurken cismin ve gözlemcinin hız vektörlerinin başlangıç noktaları birleştirilir. Gözlemcinin hız vektörünün ucundan cismin hız vektörünün ucuna çizilen vektör, bağıl hız vektörüdür. Başlangıç noktaları birleştirilmiş iki vektörden birinden diğerine çizilen vektör fark vektörü olduğundan yazılabilir. K aracının yere göre hızı yk, L nin yere göre hızı vî ise cisimlerin birbirlerine göre hız vektörleri aşağıdaki gibi olur. Hareket etmekte olan bir trende oturmakta olan bir yolcu, oturmakta olan bir başka yolcuyu hareketsiz, yani duruyormuş gibi görür. Halbuki iki yolcu da aynı hızla hareket etmektedir.
ÖRNEK SORU: K, L, M araçları doğu - batı doğrultusunda hareket etmektedir. K aracının sürücüsü, doğuya doğru gitmekte olan L aracını batıya gidiyormuş gibi görürken M aracının sürücüsü L nin doğuya gittiğini görüyor. Buna göre,
l. K aracı doğuya gitmektedir.
ll. K nin hızı L ninkinden büyüktür.
lll. K nin hızı M ninkinden büyüktür.
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
Çözüm: K aracının sürücüsü doğuya gitmekte olan L aracını batıya gidiyormuş gibi gördüğüne göre, doğuya gitmekte olan K aracının hızı L ninkinden büyüktür. (l ve ll doğru) M aracının sürücüsünün L yi doğuya gidiyormuş gibi görmesi, M nin L ile aynı yönde daha küçük bir hızla ya da L ye ters yönde gitmesiyle mümkün olabilir. Bu durumda M nin hızı için bir şey söylenemez. Cevap D