Anlatma (Tahkiye) Tekniği

• Eski destan, masal ve efsane dönemlerinden modern romana geçmiş bir yöntemdir.
• Anlatma; anlatıcının birtakım olayları ve bu olaylar çevresindeki insanları, belli bir mekân ve zaman çerçevesinde okuyucuya nakletmesidir.
• Anlatma, bir sunma yani ifade etme biçimidir. Anlatmada, anlatıcının ağırlığı söz konusudur. Anlatıcı, hikâyeyi okuyucuya aktaran bir konumdadır. Hikâye ile okuyucu arasındadır ve tasarlanmış bir olayı okuyuculara aktarır. Anlatıcı, anlatacağını anlatır, okuyucuya yönelik tasarruflarda da bulunur. Bir romanda, dikkatler mutlak anlamda anlatıcı üzerinde yoğunlaşıyorsa o romanda, “anlatma” ağırlıklı bir anlatım biçimi kullanılıyor demektir. Bu yöntemde, anlatıcı, hikâyeyi sunuşuyla, sunuş sırasında yaptığı açıklama ve yorumlarıyla okuyucunun dikkatini metne değil, kendi üzerine çeker. Anlatma tekniğinde anlatıcı, metnin önünde ya da üstündedir.
• Anlatma yönteminde, anlatıcının mutlak egemenliği vardır ve anlatım sorunu, onun tasarrufuyla çözülür. Bu yöntemin kullanıldığı metinlerde, okuyucuyu eserin dünyasına sokmak kolay değildir çünkü söz konusu metinlerde yer alan bilgilerin yaşantıya dönüştürülmesi ve insanî sıcaklığın elde edilmesi kolay değildir.

Gösterme Tekniği

• Gösterme; anlatıcının olayı anlatması değil, -adı üstünde- olayın, hareketin, tavrın, durumun dil aracılığıyla göstermesi; okuyucunun gözünün önünde canlandırmasıdır.
• “Anlatma” tekniği yetersiz olduğu için realistler, “gösterme” yöntemini öne çıkarıp kullanmışlardır. “Gösterme”, tiyatrodan alınmış ve genellikle “anlatma” tekniği ile birlikte kullanılan bir tekniktir.
• Anlatıcının ağırlığı “anlatma” tekniğine göre belirli oranda zayıflar ve anlatım daha nesnel ölçülerde gerçekleşir. Romancılar, “gösterme” tekniği ile hayatı romana taşımakta, romanı hayata yaklaştırmakta oldukça başarılı olmuşlardır.
• Romanda kullanılan “diyalog” parçaları, gösterme tekniğinin tipik uygulamalarındandır. Okuyucu, bu parçalarda yer alan olay, duygu ve düşüncelere doğrudan tanık olur.

Özetleme Tekniği

• Türkçedeki öteki kullanımları arasında “hikâye etme tekniği”, “panorama tekniği” ve “panoramik anlatım” vardır.
• Verilecek bilgi ile yapılacak tanıtmanın “özet” halinde sunulmasıdır.
• Bir zaman süresi içinde çeşitli yerlerde olan bir seri olayı genel çizgileriyle okuyucuya ileten bir tekniktir.
• Biraz unutkan okuyucuyu uyarmak, geride kalan olayları ona hatırlatmak için bu teknik özellikle 19. yüzyılda kullanılmıştır.
• Modern romanda, özetleme tekniğinden daha az yararlanılmıştır.
• Özetleme tekniği, gereksiz ayrıntıyı silen, dolayısıyla esere derli toplu bir görünüm kazandıran bir yoldur. Bu yöntemle olay ve kişiler, belirgin yön ve çizgileriyle tanıtılır, anlatılır. Sayfalar boyu sürecek -belki de okuyucuya sıkıcı gelecek tanıtma meselesi, birkaç satır veya paragrafla çözümlenmiş olur.