Realizm (Gerçekçilik)

19. yüzyılın ikinci yarısında Fransa’da romantizme tepki olarak doğmuştur. Ortaya çıkışında Pozitivizm etkili olmuştur. Pozitivizm, 19. yüzyılın Fransız filozofu Auguste Comte tarafından sistemleştirilen akımdır. Pozitivizm, genel olarak, modern bilimi temel alan; batıl inançları, metafizik ve dini reddeden akılcı bir dünya görüşüdür.

Gustave Flaubert’in “Madame Bovary” romanıyla realizm kesin hâlini almıştır.

Felsefesi bir akım olan “determinizm” benimsenmiştir.

Determinizm; sebep-sonuç ilkesine bağlı pozitif bilimlerdeki genel sonuçların diğer alanlarda da (insan ve toplumun bireysel, sosyal, kültürel, psikolojik hayatında) geçerli olduğuna inanır.

Realizm (Gerçekçilik) Akımı Özellikleri

• “Sanat, sanat içindir” ilkesi benimsenmiştir.
• Olaylar anlatılırken “gerçekçi olma” esastır. Olay, olabildiğinde sınırlandırılmıştır.
• Mekân ve çevre tasvirlerine önem verilmiştir.
• Üslubun açık, yapmacıksız, söz oyunlarından uzak olmasına önem verilmiştir.
• Günlük olaylar, sıradan kişiler edebiyatın içine girmiştir.
• Mucizelere ve tesadüflere yer verilmemiş, nesnellik ilkesi benimsenmiştir.
• Gözlem ve belgeden yararlanılmış, sanatçılar eserlerine duygularını katmamıştır.
• Çevre betimlemeleri kişilerin psikolojilerini yansıtmak amacıyla yapılmıştır.
• Geçmiş; inceleme bir yere bırakılarak çağdaş yaşamı, toplumsal çevreyi gerçekçi ve eksiksiz verme amaçlanmıştır.
• Özellikle roman türünde etkili olmuştur.
• Realizm zamanla farklı yorumlanmış, yeni biçimlere bürünmüştür:
• Eleştirel Gerçekçilik: Gerçeklerin belli bir dünya görüşü ekseninde eleştiriye tabi tutularak anlatılmasını esas alır.
• Toplumcu (Sosyalist) Gerçekçilik: Gerçeğin eleştirilmesi ile sınırlı kalınmaz; eleştirilen durumdan çıkış için yol da gösterilir.

Realizm Akımının Temsilcileri

Dünya Edebiyatında Realizm Temsilcileri

• Honoré de Balzac (1799-1850): Fransız yazar Balzac, realizmin ilk büyük temsilcilerinden kabul edilir. İnsanlık Komedyası adlı eseri, Fransız toplumunun her kesiminden insanları, günlük yaşamlarını ve toplumsal sorunları ele alır. Romanlarında toplumsal sınıflar arasındaki çelişkilere geniş yer verir.
• Fyodor Dostoyevski (1821-1881): Rus yazar Dostoyevski, realist akımın önde gelen isimlerinden biridir. Suç ve Ceza, Karamazov Kardeşler ve Budala gibi eserlerinde insan ruhunu ve psikolojik çatışmaları derinlemesine işler. İnsanın iç dünyasını ayrıntılı bir şekilde analiz ederek, realizmin psikolojik boyutunu ön plana çıkarır.
• Emile Zola (1840-1902): Fransız yazar Zola, realizmi daha ileri bir noktaya taşıyarak natüralizmi benimsemiştir. Germinal, Nana ve Meyhane gibi romanlarında toplumun alt sınıflarını ve işçi sınıfının yaşamını gerçekçi bir şekilde ele alır. Zola, realist gözlemle toplumsal sorunları anlatma konusuna bilimsel bir yaklaşım getirmiştir.
• George Eliot (Mary Ann Evans) (1819-1880): İngiliz yazar George Eliot, Middlemarch adlı eseriyle realizmin en önemli örneklerinden birini vermiştir. Eserlerinde ahlaki sorumluluk ve toplumun birey üzerindeki etkisi gibi konuları gerçekçi bir şekilde işler.
• Henry James (1843-1916): Amerikan yazar James, karakterlerin içsel dünyalarını ve kültürel çatışmaları ele aldığı eserleriyle tanınır. Bir Kadının Portresi ve Washington Meydanı gibi eserlerinde bireyler arası ilişkiler ve içsel çatışmalara realist bir bakış açısıyla yaklaşır.

Türk Edebiyatında Realizm Temsilcileri

• Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889-1974): Türk yazar ve gazeteci Yakup Kadri, realizmin Türk edebiyatındaki önemli temsilcilerindendir. Yaban, Kiralık Konak ve Hüküm Gecesi gibi eserlerinde Türk toplumunun toplumsal değişimlerini ve bu değişimlerin birey üzerindeki etkilerini realist bir bakış açısıyla işler.
• Refik Halit Karay (1888-1965): Realizm ve gözleme dayalı edebiyatın önemli isimlerinden biridir. Memleket Hikayeleri ve Gurbet Hikayeleri adlı eserlerinde Anadolu insanının yaşamını, toplumsal yapısını ve zorluklarını realist bir üslupla ele alır.
• Sait Faik Abasıyanık (1906-1954): Türk hikayeciliğinde realist tarzın en önemli isimlerindendir. Semaver, Lüzumsuz Adam ve Alemdağ’da Var Bir Yılan gibi eserlerinde sıradan insanların yaşamına ve duygusal dünyasına gerçekçi bir gözle bakar.
• Peyami Safa (1899-1961): Türk edebiyatında psikolojik tahlillerin ustalarından biridir. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu ve Fatih-Harbiye gibi eserlerinde bireyin içsel çatışmalarını realist bir üslupla ele alır.
• Reşat Nuri Güntekin (1889-1956): Realist yazar Reşat Nuri, Çalıkuşu, Yeşil Gece ve Yaprak Dökümü gibi eserleriyle Türk toplumunun sosyal ve ahlaki sorunlarını gözleme dayalı bir üslupla anlatır. Toplumsal eleştiriye önem verir.
• Ömer Seyfettin (1884-1920): Kısa hikayelerinde realizmi ve gözleme dayalı anlatımı kullanmıştır. Beyaz Lale, Kaşağı, Yüksek Ökçeler gibi hikayelerinde toplumun çeşitli kesimlerini realist bir bakış açısıyla anlatır.

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1:
Realizm akımının temel özelliklerinden hangisi aşağıda doğru verilmiştir?

A) Sanatçının duygularını öne çıkarması
B) Gerçek olayları ve insanları yansıtması
C) Romantizme bağlılık göstermesi
D) Hayal gücüne dayalı betimlemeler yapılması
E) Duygusal anlatımların yoğun olması

Çözüm:
Realizm akımı, gerçek olayları, insanları ve çevreyi nesnel bir bakış açısıyla yansıtır. Duygu ve hayal gücünden çok, gözleme dayanır.
Cevap: B

Soru 2:
Aşağıdaki yazarlardan hangisi Realizm akımının temsilcilerindendir?

A) Victor Hugo
B) Gustave Flaubert
C) Johann Wolfgang von Goethe
D) Percy Bysshe Shelley
E) William Wordsworth

Çözüm:
Gustave Flaubert, realizm akımının önde gelen temsilcilerindendir. Özellikle “Madame Bovary” adlı eseri realizmin önemli örneklerinden biridir.
Cevap: B

Soru 3:
Realizm akımı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Gözleme dayalı gerçekliği savunur.
B) Yazar, olaylara duygusal bir bakış açısıyla yaklaşır.
C) Karakterler, toplumun birebir yansımalarıdır.
D) Romantizme tepki olarak doğmuştur.
E) Sanatçılar, olayları olduğu gibi aktarır.

Çözüm:
Realizm akımında yazarlar olayları ve kişileri duygusallıktan uzak, nesnel bir şekilde aktarır. B seçeneği yanlış bilgiyi içermektedir.
Cevap: B

Soru 4:
Aşağıdaki eserlerden hangisi realizm akımının etkisiyle yazılmıştır?

A) Sefiller – Victor Hugo
B) Madam Bovary – Gustave Flaubert
C) Genç Werther’in Acıları – Goethe
D) Çılgın Orlando – Ariosto
E) Faust – Goethe

Çözüm:
Gustave Flaubert’in “Madam Bovary” adlı eseri realizmin en önemli örneklerinden biridir.
Cevap: B

Soru 5:
Realizm akımında yazarın hangi tutumu ön plandadır?

A) Okuyucuda hayranlık uyandırma çabası
B) Karakterleri idealize etme
C) Gözlem ve nesnelliği esas alma
D) Doğaüstü olaylara yer verme
E) Sadece hayal gücünü kullanma

Çözüm:
Realizm akımı gözlem ve nesnelliği esas alır, karakterler ve olaylar gerçeğe uygun şekilde yansıtılır.
Cevap: C

Soru 6:
Aşağıdakilerden hangisi Realizm akımının en belirgin özelliklerindendir?

A) Klasik kuralların yeniden canlanması
B) Bireysel duyguların ve hayallerin yüceltilmesi
C) Yazarın kendi fikirlerini olaylara katması
D) Karakterlerin toplumsal gerçeklik içinde ele alınması
E) Sembolik anlatımlara yoğun yer verilmesi

Çözüm:
Realizm akımında karakterler, toplumsal gerçeklik ve yaşadıkları çevre içinde ele alınır.
Cevap: D