Bazı Gruplar ve Özellikleri

Metallerin Genel Özellikleri:

• Oda sıcaklığında, cıva hariç bütün metaller katı formdadır.
• Tel ve levha haline dönüştürülebilirler.
• Yüzeyleri genellikle parlaktır.
• Doğada genellikle bileşik formunda bulunurlar.
• Bileşiklerinde her zaman pozitif değerlik gösterirler.
• İyonik bağlı bileşikler oluşturmaya yatkındırlar.
• Elektriği ve ısıyı iletme özellikleri vardır.
• Kendi aralarında alaşım yapabilirler.
• Erime noktaları genelde yüksektir.

Ametallerin Genel Özellikleri:

• Oda koşullarında katı, sıvı ve gaz hallerinde bulunabilirler.
• Tel ve levha haline getirilemezler.
• Yüzeyleri mat bir görünüme sahiptir.
• Elektrik ve ısı iletimini gerçekleştirmezler (Grafit hariç).
• Metallerle iyonik bağlı bileşikler oluşturabilirler.
• Kendi aralarında kovalent bağlı bileşikler oluştururlar.
• Bileşiklerinde hem pozitif hem de negatif değerlik gösterebilirler.
• Doğada genellikle moleküler yapıdadırlar.

Yarı Metallerin Genel Özellikleri:

• Periyodik tabloda bor, silisyum, germanyum, arsenik, antimon, tellür ve polonyum gibi elementler yarı metal olarak bilinir.
• Oda sıcaklığında katı formda bulunurlar.
• Yüzeyleri parlak ya da mat olabilir.
• Fiziksel ve kimyasal özellikleri metal ve ametallerden farklılık gösterir.
• Elektrik iletkenlikleri metallere göre daha az, ametallere göre ise daha fazladır.

s Blok Elementleri

s bloğunda; 1A, 2A grubu elementleri ve He elementi yer alır.

1A Grubu Elementleri (Alkali Metaller)

1A grubunda yer alan elementler; hidrojen (H), lityum (Li), sodyum (Na), potasyum (K), rubidyum (Rb), sezyum (Cs) ve fransiyum (Fr) olarak sıralanır.

• Hidrojen ametal iken, diğer elementler metaldir.
• Elektron dizilimleri genellikle s¹ ile sonlanır.
• Valans elektron sayıları 1’dir.
• Bileşiklerinde yalnızca +1 yüklü iyonlar oluştururlar (Hidrojen, +1 ya da -1 yük alabilir).
• Bu grup elementleri oldukça aktiftir ve doğada bileşik halinde bulunurlar.
• Yumuşak yapıda olan bu metallerin erime noktaları ve yoğunlukları düşüktür.
• Hem sıcak hem de soğuk su ile hızlı tepkimeye girerler. Örneğin:
  2Na(k)+2H2​O(s)→2NaOH(suda)+H2​
• Havada oksijen ile tepkimeye girerek oksit, peroksit ya da süper oksit bileşikleri oluşturabilirler. Bu nedenle gaz yağı içinde saklanırlar.
• Halojenlerle tepkimeye girerek tuz oluştururlar:
  K(k)+21​F2​(g)→KF(k)
• Alkali metallerin oksitleri ve hidroksit bileşikleri sulu çözeltilerinde kuvvetli baz özellikleri gösterir.

2A Grubu Elementleri (Toprak Alkali Metaller)

2A grubu elementleri; berilyum (Be), magnezyum (Mg), kalsiyum (Ca), stronsiyum (Sr), baryum (Ba) ve radyum (Ra) elementlerinden oluşur.

• Elektron dizilimleri genellikle s² ile sonlanır.
• Bu elementlerin dış kabuğunda 2 valans elektronu bulunur.
• Bileşiklerinde genellikle +2 yüklü iyonlar oluştururlar.
• 1A grubuna göre metalik aktiviteleri daha düşüktür.
• Oda sıcaklığında katı halde bulunurlar.
• Doğada çoğunlukla bileşik formunda bulunurlar.
• Su ile tepkimeye girdiklerinde hidrojen gazı açığa çıkarırlar.
• Berilyum dışındaki diğer elementlerin oksit ve hidroksit bileşikleri bazik özellikler gösterir.

p Blok Elementleri

p bloğunda; 3A, 4A, 5A, 6A, 7A ve 8A grubu elementleri yer alır. Bu blokta metaller, ametaller, yarı metaller ve soy gazlar bulunur.

7A Grubu Elementleri (Halojenler)

7A grubu elementleri flor (F), klor (Cl), brom (Br), iyot (I), astatin (At) ve tenesin (Ts) elementlerinden oluşur.

• Elektron dizilimleri s² p⁵ ile sonlanır.
• Valans elektron sayıları 7’dir.
• Ametal grubunun en aktif üyeleridir.
• Doğada genellikle moleküler formda bulunurlar.
• Bileşiklerinde genellikle -1 değerlik alırlar, fakat diğer değerliklere de (örneğin, +7) sahip olabilirler.
• Hidrojenli bileşikleri asidik özellik gösterir.
• Oda koşullarında flor ve klor gaz halde, brom sıvı halde, iyot ve astatin katı halde bulunur.

d Blok Elementleri (Yan Grup Elementleri)

• Elektron dizilimleri ns^x (n-1)d^y ile sonlanır.
• Geçiş metalleri olarak bilinirler.
• Hepsi metal özellikleri gösterir.
• 4. periyotla birlikte d bloğu başlar.
• Oda koşullarında katı halde bulunurlar (cıva hariç).
• Bileşiklerinde farklı pozitif değerlikler alabilirler (örneğin; Ag sadece +1, Zn ise sadece +2 değerlik gösterir).
• Aktif olmayan metaller Cu, Ag, Hg, Au ve Pt’dir.
• Erime ve kaynama noktaları yüksektir.
• Yoğunlukları fazladır.
• Genellikle parlak renklere sahiptirler.
• Metaller arasında iyonik bağ oluşturabilirler.

3A Grubu Elementleri (Toprak Metaller)

• Bor (B), alüminyum (Al), galyum (Ga), indiyum (In), talyum (Tl), nihonyum (Nh) elementlerinden oluşur.
• Elektron dizilimleri s²p¹ ile sonlanır.
• Bor yarı metalken diğerleri metaldir.
• Bor, BH₃ gibi moleküler yapıdaki bileşikler oluşturur.
• 3A grubu elementlerinin metalik aktifliği, 1A ve 2A grubu elementlerine göre daha azdır.

8A Grubu Elementleri (Soy Gazlar)

• Helyum (He), neon (Ne), argon (Ar), kripton (Kr), ksenon (Xe), radon (Rn), oganesson (Og) soy gaz grubuna dahildir.
• Elektron dizilimleri s²p⁶ ile sonlanır (helyum hariç).
• Valans elektron sayıları 8’dir (helyumun 2’dir).
• Doğada atomik halde bulunurlar.
• Oda sıcaklığında gaz formundadırlar.
• Elektron almaya veya vermeye yatkın değillerdir.
• Erime ve kaynama noktaları oldukça düşüktür.
• Neonun bilinen kararlı bir bileşiği yoktur.
• Sıvılaştırılmış hava damıtılarak elde edilir.

f Blok Elementleri (İç Geçiş Metaller)

• Elektron dizilimleri f orbitali ile sonlanır.
• 6. ve 7. periyotlarda bulunurlar.
• 6. periyotta 4f orbitali ile sonlanan elementlere lantanidler, 7. periyotta 5f orbitali ile sonlananlara aktinitler denir.
• Elektron dizilimleri Aufbau kuralına uymaz.
• Lantanitlerde sadece Pm radyoaktiftir; aktinitlerin tamamı radyoaktiftir.
• Kimyasal özellikleri benzerdir.

Çözümlü Örnek Sorular:

Soru 1:
Aşağıdaki elementlerden hangisi 1A grubunda yer alır?
A) Klor (Cl)
B) Potasyum (K)
C) Magnezyum (Mg)
D) Karbon (C)

Çözüm:
1A grubu, alkali metaller olarak bilinir ve potasyum (K), bu grupta yer alır. Klor, magnezyum ve karbon başka gruplarda yer alır.
Sonuç: B) Potasyum (K)

Soru 2:
Aşağıdaki element çiftlerinden hangisi aynı grupta yer alır?
A) H ve He
B) Na ve K
C) C ve Si
D) O ve N

Çözüm:
Na (Sodyum) ve K (Potasyum) her ikisi de 1A grubunda yer alır. Diğer çiftler farklı gruplarda bulunur.
Sonuç: B) Na ve K

Soru 3:
7A grubunda (Halojenler) yer alan elementler için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Yüksek elektronegatifliğe sahiptirler.
B) Elektron almaya yatkındırlar.
C) Metalik özellik gösterirler.
D) Genellikle -1 yüklü anyon oluştururlar.

Çözüm:
7A grubu elementleri, ametal olup, yüksek elektronegatifliğe sahip ve elektron almaya yatkındırlar. Ancak, metalik özellik göstermezler.
Sonuç: C) Metalik özellik gösterirler. (Yanlış)

Soru 4:
Aşağıdaki gruplardan hangisi soy gazları içerir?
A) 1A
B) 2A
C) 6A
D) 8A

Çözüm:
Soy gazlar 8A grubunda yer alır ve kararlı yapıya sahiptirler. Diğer gruplar ise alkali metaller, toprak alkali metaller ve kalkojenlerdir.
Sonuç: D) 8A

Soru 5:
Toprak alkali metaller hangi grupta yer alır?
A) 1A
B) 2A
C) 3A
D) 4A

Çözüm:
Toprak alkali metaller 2A grubunda yer alır. Bu grupta kalsiyum (Ca), magnezyum (Mg) gibi elementler bulunur.
Sonuç: B) 2A