Fransız bilim insanı Blaise Pascal, sıvıların sıkıştırılamama ve akışkan olma özelliğinden dolayı basıncı ileteceğini belirterek şu sonuca ulaşmıştır: Kapalı bir kaptaki sıvıya uygulanan basınç, bu sıvının ve kabın iç yüzeyinin her noktasına aynen iletilir. Bu sebeple toptaki tüm deliklerden su aynı sürat ile fışkırır.
Şekildeki su cenderesi modelinde küçük pistona uygulanan küçük bir kuvvetin oluşturduğu basınç, sıvı tarafından büyük pistona aynen iletilir. Bunun sonucunda büyük pistonda büyük bir kuvvet oluşur, oluşan bu kuvvetle büyük ağırlıklar kaldırılabilir.
“Sıvıların basıncı iletme özelliğinden günlük hayatın birçok alanında yararlanılır.”
Pascal Prensibi ile Çalışan Araçlar ve Örnekler:
- Hidrolik Frenler: Otomobillerdeki fren sistemleri Pascal Prensibi’ne dayanır. Fren pedalına basıldığında, fren sıvısına uygulanan kuvvet, sıvı aracılığıyla tüm fren disklerine iletilir ve aracın güvenli bir şekilde durması sağlanır.
- Hidrolik Presler: Fabrikalarda metal şekillendirme, sıkıştırma veya kesme işlemlerinde kullanılan hidrolik presler Pascal Prensibi ile çalışır. Bu preslerde, sıvı basıncı kullanılarak büyük kuvvetler elde edilir.
- Damacana Su Pompaları: Evde damacana su pompaları da Pascal Prensibi ile çalışır. Pompaya uygulanan küçük bir kuvvet, suyun yukarıya çıkmasını sağlar. Bu, basıncın sıvı içinde eşit dağıldığını gösteren bir örnektir.
- Hidrolik Direksiyonlar: Araçlardaki direksiyon sistemleri de Pascal Prensibi ile çalışır. Direksiyon çevirme kuvvetini sıvı aracılığıyla tüm direksiyon sistemine ileterek aracın tekerleklerinin yön değiştirmesini sağlar.
Pascal Prensibi Günlük Hayatta Kullanım Alanları:
- Araba Frenleri: Hidrolik fren sistemleri, küçük bir kuvvetin büyük bir kuvvet olarak tekerleklere iletilmesini sağlar.
- Ameliyat Masaları: Hidrolik sistemle çalışan ameliyat masaları, Pascal Prensibi sayesinde kaldırılır ya da alçaltılır.
- Asansörler: Yüksek binalarda kullanılan asansörler, Pascal Prensibi ile çalışan hidrolik sistemler ile hareket ettirilir.
- Damperli Kamyonlar: Yük boşaltma işlemi yapan damperli kamyonlar da Pascal Prensibi ile çalışan hidrolik sistemlerle donatılmıştır.
- Dişçi Koltukları: Dişçilerin kullandığı koltuklar, basit hidrolik sistemlerle yukarı ve aşağı hareket ettirilebilir.
