PARALELLER
Kutuplara eşit uzaklıktaki noktaların birleştirilmesiyle elde edilen hayali çizgiye Ekvator denir. Ekvatora paralel olarak çizildiği varsayılan hayali çembere paralel denir.
Özellikleri
- Başlangıç paraleli ekvatordur.
- Paralel boyları kutuplara doğru kısalır. (Dünyanın şeklinden dolayı)
- 90 KYK’da, 90 GYK’da toplam 180 tane paralel vardır.
- İki paralel arası uzaklık 111 km’dir.
- Paralel dereceleri kutuplara doğru büyür. (Kuzeye doğru büyürse KYK, güneye doğru büyürse GYK)
- Paraleller doğu-batı. yönlü uzanırlar.
- Paraleller birbiriyle kesişmezler.
- 90o Kuzey ve Güney paralelleri birer nokta durumundadır. (Kutup noktaları)
MERİDYENLER
Kutup noktaları arasında uzanan ve paralelleri dik açıyla kesen hayali yarım çizgilere meridyen denir.
Başlangıç meridyeni İngiltere’nin Londra şehrinin Greenwich istasyonundan geçer (Oo).
Meridyenler arası mesafe kutuplara doğru azalır. (Sadece ekvator üzerinde 111 km’dir.)
İki meridyen arası zaman farkı 4 dk.’dır.
Dereceleri doğuya ve batıya doğru buyur. (Doğuya büyürse DYK, batıya büyürse BYK)
180o meridyeni tarih değiştirme çizgisidir.
180 DYK’de 180 BYK de olmak üzere toplam 360 tane meridyen vardır.
Meridyenlerin boyları eşittir. (Tarih değiştirme çizgisi hariç)
Aynı meridyen üzerinde bütün noktaların yerel saatleri aynıdır.
Meridyenler kuzey—güney doğrultusunda uzanır.
Bütün meridyenler kutuplarda birleşir.
Anti meridyen: Bir meridyenin tam karşısındaki meridyene denir. Anti meridyeni bulmak için verilen merdiyen 180’e tamamlanır.
Doğu yarım küre ise Batı yarım küre yazılır.
ENLEM
Yeryüzündeki bir noktanın Ekvatora açısal uzaklığıdır. Enlem; derece (o), dakika (‘), saniye (“) cinsinden ifade edilir.
Enlem;
- Güneş ışınlarının düşme açısını,
- Cisimlerin gölge uzunluğunu,
- Sıcaklık dağılışını,
- Gece ile gündüz arasındaki zaman farkını,
- İklim ve bitki örtüsü çeşitliliğini,
- Denizlerin tuzluluk oranını,
- Denizlerin sıcaklığını,
- Yerleşme, kalıcı kar, tarım sınırlarını
- Toprak çeşidini,
- Yerleşme biçimini,
- Tarımsal çeşitliliği,
- Haritalardaki bozulma oranını,
- Dünyanın çizgisel hızını,
- Dünyanın yerçekimini,
- İnsan ve hayvan dağılışını vb… etkiler.
BOYLAM
Başlangıç meridyenine ( Greenwich) olan uzaklığın açı cinsinden değerine boylam denir.
Açı değeri derece (o), dakika (‘), saniye (“) olarak ifade edilir.
Bir yerin yerel saatini boylam belirler.
PARALELLER ARASI UZAKLIK HESAPLAMA
İki paralel arası uzaklık 111 km’dir.
İki paralel arası kuş uçumu uzaklığı bulmak için önce paralel farkı bulunur.
Paralel farkı bulmak için aynı yarım kürede ise numarası büyük olandan küçük olan çıkarılır 111 ile çarpılır. Farklı yarım kürede ise paralel numaraları toplanır 111 ile çarpılır.
Uzaklık verildi ise 111’e bölünür.
İki meridyen arası uzaklık sadece Ekvatorda 111 km’dir. Kutuplara doğru daralır.
