Bir metnin daha anlaşılabilir biçimde aktarılabilmesi için bazı niteliklere sahip olması gerekir. Bu niteliklerden bazıları şunlardır:

A. ÖZGÜNLÜK

Duygu ve düşüncelerin anlatımında başkalarına benzememek, taklitçilikten uzak, yeni bir tarz ortaya koymaktır. Özgün bir sanatçı, bir eser ortaya koyarken başkalarının izinden gitmek yerine kendine yeni bir yol çizer. Bu nedenle özgün eserler, kendine özgü bir tarzı bulunan sanat ürünleridir.

B. DURULUK

Anlatımda gereksiz hiçbir ifadenin kullanılmamasıdır. Duru bir anlatımda aynı anlama gelen ifadelere yer verilmez. Bununla birlikte duru bir anlatım,
verilmek istenen iletinin en net biçimde verilmesini sağlar.

C. YALINLIK (SADELİK)

Anlatımda söz sanatlarına yer verilmemesidir. Dilimizde anlatımı daha etkileyici hâle getirmek için benzetme, kişileştirme, konuşturma, abartma gibi söz sanatlarına başvurulur. Bu söz sanatlarına başvurulduğunda ise anlatım süslü bir biçim alır. Ancak hiçbir söz sanatının bulunmadığı, süsten uzak, anlamı bilinmeyen sözcüklerle oluşturulmuş bir anlatım; yalınlık ilkesine uygun bir anlatımdır. Bu ilke, daha çok bilgilendirici metinlerde kullanılır.

D. AÇIKLIK

Anlatımda kullanılan ifadelerin herkes tarafından aynı şekilde anlaşılabilmesi, anlatılanlardan herkesin aynı anlamı çıkarabilmesidir. Cümleyi ya da metni okuyan kişilerin farklı anlamlara ulaşması o metinde açıklık ilkesine uyulmadığını gösterir. Açıklık; ilkesine uygun bir anlatımda söz sanatlarına pek başvurulmaz, gereğinden uzun cümleler kurulmaz ve anlatım bozukluğuna sebep olacak ifadelere yer verilmez.

E. AKICILIK

Anlatımda telaffuzu (söylenişi) zor sözcüklere yer verilmemesidir. Genellikle eski dilde kullanılan bazı sözcükler, söyleniş bakımından zor olabilmektedir. Bu tip sözcüklerin ağırlıklı olarak kullanıldığı bir metnin okunmasında okur zorlanır ve bazı sözcükler yanlış söylenir. İşte 0 metinler akıcı bir niteliğe sahip değildir.

F. ÖZLÜLÜK (YOĞUNLUK)

Az sözle çok şey anlatabilmek, anlam derinliği olan cümlelere yer vermektir. Gerektiği kadar sözcük kullanarak okuyucuyu düşündüren, onun söylenenlerden yola çıkarak çağrışımlara ulaşmasına olanak tanıyan, derinliği ve anlam yoğunluğu olan anlatım, özlü bir anlatımdır. Özdeyişler ve atasözleri, az sözle çok şey anlatma amacı taşıdığı için özlü anlatıma örnek kabul edilebilir.

G. SÜRÜKLEYİCİLİK

Anlatımın ilgi ve merak uyandırıcı bir niteliğe sahip olmasıdır. Okuru düşündüren, onu olayların içine çekerek merak duygusunu kamçılayan anlatım, sürükleyicilik niteliğine sahip bir anlatımdır. Bu anlatım niteliği, okurun söz konusu eseri okurken sıkılmasına engel olur ve eserin okur tarafından beğenilip bir solukta okunmasını sağlar.

H. TUTARLILIK

Anlatılanların mantığa uygun olması, duygu ve düşüncelerde çelişki bulunmamasıdır. Yazarın duygu ve düşüncelerinin kendi içinde hiçbir çelişkiye yer vermemesi, anlatılmak istenenlerin mantığa uygun bir biçimde okura yansıtılmasıdır.

Önemli Bilgi: Paragrafta anlatım özellikleri, metinde söz konusu özellikleri belirlemeye yönelik sorulmaktadır. Anlatım ilkesinin tanımı veya özellikleri farklı şekillerde verilip sorunun çözülmesi istenmektedir. Bu nedenle anlatım ilkelerinin özellikleri iyi bilinmelidir.

Örnek Soru: Toplumda hemen hemen herkes şiir yazabileceğini düşünür hatta şiir yazmayı basit bir iş gibi gördükleri için birçok insan şairliği meslek olarak bile görmez. Oysa durum hiç de onların zannettiği gibi değildir. Zordur şiir yazmak. Onca duyguyu, düşünceyi yüzlerce sayfaya değil; birkaç satıra sığdırmak zorundasınız. Üstelik bunu yaparken kendinize yeni bir yol çizmeli, başkalarından farkınızı ortaya koyabilmelisiniz.
Bu metindeki altı çizili ifadede aşağıdaki anlatım özelliklerinden hangisinin önemi vurgulanmaktadır?
A) Özgünlük    B) Duruluk
C) Açıklık    D) Tutarlılık

Çözüm: Metindeki altı çizili ifadede “şiir yazacak kişinin yeni bir tarz oluşturması gerektiği” vurgulanmıştır. Yeni bir tarz oluşturmak ise “özgünlük” tür. Doğru cevap “A” seçeneğidir.