Aynı düşünceyle, aynı duyguyla, aynı kavramla, aynı olayla ilgili cümlelerin bir araya gelerek oluşturduğu topluluğa paragraf adı verilir. Bir paragraf içerisinde yer alan tüm cümleler dil ve anlatım bakımından birbirleriyle uyumlu olmalıdır.
PARAGRAFIN YAPISI
Paragraf içerisinde yer alan cümleler bir plana bağlı olarak bir araya gelirler.
1. Giriş Cümlesi
- Bağlaçlarla başlamaz.
- Bağlantı ögesi kullanılmaz.
- Giriş cümlesinde kendisinden önce başka bir cümle daha bulunduğunu düşündürecek herhangi birkelime kullanılmaz.
- Paragrafın konusu (ne anlattığı) genel olarak bu cümleden anlaşılır.
2. Gelişme Cümleleri
- Gelişme cümlelerinde konuyla ilgili açıklama ve örnekler bulunur.
- Bağlantı ögeleri kullanılır.
3. Sonuç Cümlesi
- Paragrafta anlatılanların toparlanıp bir sonuca bağlandığı sonuç cümlelerinden, yazarın paragrafı yazma amacı ve okuyucuya vermek istediği mesaj (ana fikir) çıkarılabilir.
- Sonuç cümleleri “özetle, sonucunda, bu nedenle, sonuçta, sonuç olarak” gibi ifadelerle başlayabilir.
PARAGRAF OLUŞTURMA
Karışık hâlde verilen cümlelerden anlamlı bir paragraf oluşturabilmek için paragrafın giriş, gelişme ve sonuç cümlelerinin özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır. Önce giriş cümlesinin hangi cümle olacağı belirlenmeli ardından da kalan cümleler anlam akışına göre sıralanmalıdır.
Örnek:
1. Doğanın eşsiz dengesi olmasaydı insanlar böyle rahatça yaşamlarını sürdü!.
2. Ama ne yazık ki bu eşsiz denge artık bozulmaya başladı.
3. Peki, biz insanlar doğanın dengesini yeniden sağlamak için bir an önce bir şeyler yapmaya başlayacak mıyız yoksa onun gözlerimizin önünde yok olmasına izin mi vereceğiz?
4. Hiç sanmıyorum.
Çözüm: Önce giriş cümlesi belirlenmeli ardından da kalan cümleler anlam akışına göre sıralanmalıdır.
Buna göre anlamlı cümle oluşturacak sıralama şöyledir; 1, 4, 2, 3
Örnek Soru:
1. Bale sanatı ilk olarak İtalya’da ortaya çıkmıştı
2. Bale, günümüzde pek çok ülke tarafından uluslararası gösterilerin düzenlendiği bir sanat dalı hâline gelmiştir.
3. Belirli figürlere ve adım atışlara dayalı olarak yapılan müzikli dans gösterisine bale adı verilir.
4. Ardından Fransa’da da bale okulları açılmış ve 18. yüzyıldan itibaren bu sanat dalı tüm dünyaya yayılmıştır.
Numaralanmış cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturabilmek için doğru sıralama nasıl olmalıdır?
A) 1—4—3—2 B) 3—1—4—2 C) 4—3—i—2 D) 4—i—2—3