PANKREAS
Pankreas, hem sindirim enzimi hem de hormon ürettiği için karma bir bezdir. Pankreasın asinar hücreleri sindirim enzimlerini üretip virsung kanalıyla ince bağırsağa gönderir. Langerhans adacıklarında ise insülin ve glukagon hormonları üretilerek kana salgılanır.
İnsülin:
Langerhans adacıklarının beta hücrelerinde üretilir.
Kan şekerini aşağıdaki şekillerde düşürür;
a) Kandan hücrelere glikoz geçişini arttırır. Böylece hücreler solunumda glikozu kullanıp azaltır.
b) Kandaki glikozun fazlasını karaciğer ve kaslarda glikojen şeklinde depolar.
İnsülin hormonunun eksikliğinde şeker hastalığı (diyabet) görülür.
* Şeker hastalığına yakalanma eğiliminde yaş, genetik ve kilo etkilidir.
* Soğuktan donmak üzere olan insanlara insülin iğnesi yapılmasının sebebi; kandan hücrelere glikoz geçişini hızlandırarak solunumu hızlandırmak ve bunun sonucunda da ısı üretmektir.
Glukagon:
Langerhans adacığının alfa hücrelerinde üretilir.
Karaciğerdeki glikojeni glikoza çevirerek kan şekerini yükseltir.
Şeker hastalarında insülin eksikliği olduğu için kandan hücrelere glikoz geçişi azalır. Hücreler glikoz yerine yağ asidi ve aminoasitleri (azotlu) solunumda kullandığı için şeker hastalarının kanındaki ve idrarındaki amonyak ve üre miktarı fazladır.
Şeker hastalarında kandaki glikoz değeri düşürülemediği için kanın osmotik basıncı yüksektir ve kan çok su tutar Yani kanın osmotik basıncı yüksek olduğu için kan, hücrelerin suyunu çeker ve bunun sonucunda kan basıncı artar. Yani şeker hastalarında aynı zamanda tansiyon sorunu da vardır.
TİMÜS BEZİ
- Lenf bezlerinin gelişiminde etkili olan timik hormonu üretir.
- Göğüs kafesinde bulunan ve bağışıklıkta etkili olan bir bezdir.
- Çocuklarda timüs bezi büyüktür, yaş ilerledikçe küçülür.
EPİFİZ BEZİ
- Melatonin hormonu salgılar
- Melatonin hormonu göze giren ışığın retina üzerine düşmesiyle kontrol edilir. Karanlıkta melatonin salgısı artar. Mevsimsel geçişlerde gün uzunluğuna bağlı değişimlerde görevlidir. Yani biyoritim üzerinde etkilidir.
- Melatonin, erken ergenliğe geçişi önler.
