Osmanlı’nın Kalbi: Topkapı Sarayı

Cihan hâkimiyetinin ve gücün sembolü kabul edilen Topkapı Sarayı, 1465 – 1478 yılları arasında Fatih Sultan Mehmet tarafından bugünkü Sarayburnu denilen mevkide inşa edilmiştir.

Yeni Saray ismiyle de bilinen ve padişahlar için bir baba ocağı sayılan Topkapı Sarayı’nda padişah, ailesi ile birlikte ikamet etmiş ve ülkeyi buradan yönetmiştir.

Topkapı Sarayı; padişahın hizmetkârlarının bulunduğu enderun (iç saray), birun (dış saray) ile padişahın özel hayatını geçirdiği harem (darüssaade) olmak üzere üç bölümden oluşmuştur.

Enderun (İç Saray)

Farsça “iç” anlamına gelen Enderun ilk defa II. Murat tarafından devlet adamı yetiştirmek için Edirne Sarayı’nda kurulmuştur. İstanbul’un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet, Enderun’u Topkapı Sarayı’na taşımıştır.

Devlet sisteminde üst düzey yöneticilerin yetiştirildiği Enderun Mektebi ve padişahın özel hizmetlerini gören iç oğlanlar da eğitilmiştir. Devlet yönetiminde görev alacak nitelikli insanlar yetiştirmek amacıyla açılan Enderun Mektebi’nde; Türkçe, Arapça, Farsça, matematik, tarih, edebiyat, müzik ve güzel sanatlar dersleri verilmiş, cirit ve ok atma, ata binme, kılıç kullanma ve güreş en iyi şekilde öğretilmiştir. Arz Odası ve Hırka-i Saadet Dairesi başta olmak üzere Büyük ve Küçük odalar, Doğancı Koğuşu, Seferli Odası, Kiler Odası, Hazine Odası ve Has Oda gibi bölümlerden oluşmuştur.

Birun (Dış Saray)

Topkapı Sarayı’nın Bab-ı Hümayun ile Babüssade arasında kalan Birun, sarayın en geniş bölümüdür. Padişahın dış hizmetine bakan ve sarayda kalma mecburiyetinde olmayan görevliler burada hizmet vermiştir.

Harem

Arapça “yasak” anlamına gelen harem padişahın özel hayatını sürdürdüğü bölümdür. Disiplin ve protokol kurallarının geçerli olduğu haremde cariyelere; edebiyat, müzik, güzel sanatlar, güzel konuşma, zerafet, dini bilgiler, dikiş – nakış ve sofra adabı gibi bilgiler öğretilmiştir.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Osmanlı Devleti’nin en önemli yönetim merkezlerinden biri olan Topkapı Sarayı, hangi padişah döneminde inşa edilmiştir?
A) II. Murad
B) Fatih Sultan Mehmet
C) Kanuni Sultan Süleyman
D) III. Selim

Cevap: B) Fatih Sultan Mehmet

Çözüm: Osmanlı Devleti’nde İstanbul’un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan Topkapı Sarayı, yaklaşık 400 yıl boyunca Osmanlı padişahlarının yönetim merkezi olarak kullanılmıştır. 19. yüzyılda Dolmabahçe Sarayı’nın inşa edilmesiyle yönetim buraya taşınmıştır.

---

2. Topkapı Sarayı’nda devlet işlerinin görüşüldüğü ve Divan-ı Hümayun toplantılarının yapıldığı bölüm aşağıdakilerden hangisidir?
A) Enderun
B) Babüssaade
C) Kubbealtı
D) Harem

Cevap: C) Kubbealtı

Çözüm: Topkapı Sarayı’nda devletin idari işlerinin yürütüldüğü ve Divan-ı Hümayun toplantılarının yapıldığı yer Kubbealtı olarak adlandırılmıştır. Burada sadrazam başkanlığında toplantılar yapılır ve alınan kararlar padişaha sunulurdu.

---

3. Aşağıdakilerden hangisi Topkapı Sarayı’nın bölümlerinden biri değildir?
A) Birun
B) Enderun
C) Harem
D) Beylerbeyi Sarayı

Cevap: D) Beylerbeyi Sarayı

Çözüm: Topkapı Sarayı üç ana bölümden oluşur: Birun (dış kısım, devletin idari işleri burada yürütülür), Enderun (saray eğitiminin verildiği iç bölüm) ve Harem (padişah ve ailesinin yaşadığı özel alan). Beylerbeyi Sarayı ise Osmanlı’nın son döneminde inşa edilen farklı bir saraydır ve Topkapı Sarayı’nın bölümlerinden biri değildir.

---

4. Osmanlı padişahlarının ve devlet adamlarının Topkapı Sarayı’nda dinî ibadetlerini yerine getirdiği, kutsal emanetlerin de bulunduğu yapı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hırka-i Saadet Dairesi
B) Divan-ı Hümayun
C) Alay Meydanı
D) Cihannüma Kasrı

Cevap: A) Hırka-i Saadet Dairesi

Çözüm: Hırka-i Saadet Dairesi, Topkapı Sarayı’nda padişahların dini ibadetlerini yerine getirdiği ve Peygamber Efendimiz’e ait kutsal emanetlerin muhafaza edildiği bölümdür. Osmanlı padişahları burada özel törenler düzenleyerek kutsal emanetleri ziyaret ederlerdi.

---

5. Topkapı Sarayı’nın iç kısmında eğitim verilen ve Osmanlı Devleti’ne devlet adamları yetiştiren okulun adı nedir?
A) Medrese-i Süleymaniye
B) Enderun Mektebi
C) Nizamiye Medresesi
D) Darülfünun

Cevap: B) Enderun Mektebi

Çözüm: Osmanlı Devleti’nde saray eğitiminin verildiği ve özellikle devlet adamlarının yetiştirildiği okul Enderun Mektebi olarak bilinir. Bu okulda eğitim gören öğrenciler, devşirme sistemiyle seçilir ve Osmanlı yönetim kademelerinde önemli görevlere getirilirdi.