HUKUK

Osmanlı Devleti’nde hukuk iki ana temele dayanırdı;

Şeri Hukuk: İslam dininin toplum düzeni ve fertler arasındaki ilişkiler konusunda koyduğu emir ve yasaklardan oluşan hukuk kurallarıdır. Şeri hukukun kaynakları ise Kuran, hadis, icma ve kıyas idi. Şeri hukukta fetva verme yetkisi şeyhülislama aitti. Kazasker divanda, kadılar ise yerel yönetimlerde şeri hukukun uygulanmasından sorumlu idi.

Örfi Hukuk: Orta Asya’dan beri devam edegelen hukuk kurallarıdır. Kamu hukuku alanında örfi hukuk ön plana çıkardı. Örfi hukukun uygulayıcısı nişancı idi. Padişahların çıkardığı kanun ve nizamlar örfi hukukun kapsamına girerdi. Fatih Sultan Mehmet’in Kanunname-i Ali Osman Yasası bu hukuk anlayışına göre hazırlandı. Ayrıca Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman’ın da kendi adları ile anılan kanunnameleri vardı.

MALİYE

Murat döneminde kuruldu. Bu kurumdan sorumlu bürokratik yetkiliye ise defterdar denirdi. Padişah malının vekili kabul edilen defterdarın gelir – gideri tesbit etmek ve bütçe hazırlamak gibi görevleri vardı.

Hazine-i Amire: Devletin esas hazinesidir. Ülke gelirlerinin toplandığı ve giderlerinin karşılandığı hazinedir.

Hazine-i Hassa: Padişahın özel hazinesidir. İç hazine, dış hazineye yardımcı kredi kurumu vazifesi de görürdü. Dış hazinede para kalmayınca iç hazineden borç para alınırdı.

Osmanlı Devleti’nin Gelirleri

1. Şeri Vergiler Ganimet: Savaşlarda elde edilen gelirlerin 1/5’idir.

Öşür: Müslümanlardan alınan 1/10 oranındaki toprak ürünleri vergisidir. Bu vergi peşin alınırdı.
Haraç: Gayrimüslimlerden alınan 2/10 toprak ürünleri vergisidir.
Cizye: Gayrimüslimlerden askerlik yapmamaları karşılığında alınan vergidir.
Zekât: Müslüman zenginlerden 1/40 oranında alınan vergidir.

2. Örfi Vergiler

Avarız: Olağanüstü koşullarda alınan vergilerdir.
Ağnam: Halktan beslediği hayvan sayısı oranında alınan vergiler.
Çiftbozan: Toprağını bir yıl boş bırakan veya terk edenlerden alınan vergidir.

Osmanlı Devleti’nin Giderleri

Kapıkule askerlerine verilen maaşlar
Cülus bahşişi ve sefer giderleri
Bayındırlık hizmetleri
Tersane giderleri
Ulema ve kadılara verilen maaşlar