Osmanlı’da Günlük Yaşam ve Eğlence

I. Osmanlı’da dinlenme ve eğlence biçimlerinin en önemli merkezler arasında mesire yerleri giriyordu. Yani güzel bahçeler, bostanlar ve çayırlık alanlar. Ağaçayırı, Kadırga Limanı, Samatya, Davutpaşa Sahrası, Kağıthane, Boğaz kıyıları, Belgrad Ormanları, Çamlıca ve Göksu Dereleri bunların bazıları idi.

II. Türkler kahve ve kahvehaneler ile XVI. yüzyıl ortalarında tanışmış kahvehaneler hızla yayılarak gidip gelinen ve eğlenilen yerler haline gelmiştir.

III. Tavla ve satranç oyunları, müzik dinlenen mekanlar ile şair ve edebiyatçıların sohbet mekanları olarak kahvehaneler önem kazanmıştır.

IV. Türklerin en önemli farklı yönlerinden biri de hamamdır. Hem yıkanma ve rahatlama hem de eğlence ve sohbet mekanları olarak hamamlar dikkat çekmiştir.

V. Osmanlı’da Mahalle meydanlarında gerçekçi veya tuhaf hikayeler içeren, çeşitli taklitleri yapan, anlattığı hikayelerden kıssalar çıkarılmasını amaçlayan meddahlar eski Türk efsane ve destanlarını da ezberden okumuşlardır.

VI. Gölge oyunu olarak da adlandırılan Karagöz ile Hacivat yaygın bir eğlence alanı olmuştur. Karagöz’ü oynatan kişiye “Hayali” denmiştir. Orta oyunu ve Karagöz hem ramazan gecelerinin hem de bayramların en itibar gören eğlenceleri arasına girmiştir.

VII. Kağıthane ve Ağaçayırı gibi yerlerde düzenlenen esnaf bayramları geleneksel törenlerini yapma, sanat ve ticaret ürünlerini sergileme fırsatı buldukları alan olarak karşımıza çıkmıştır.

VIII. Ordu’nun sefere çıkması sürecinde kazanılan Zaferin kutlanması, Şehzade’nin doğumu ve sünnet düğünü, padişahın Cuma namazına alayla gitmesi ve Mekke’ye hediyelerin yollandığı Sürre Alayları gibi olayların her biri için büyük törenler yapılmıştır.

IX. Osmanlılarda güreşçilere “pehlivan” denilmiştir. Pehlivanların Tekke adı verilen güreş teşkilatları vardır. Manastır ve Erzurum gibi kışların uzun sürdüğü bölgelerde halkın meşalelerin ışığı altında çeşitli eğlenceler düzenledikleri ve spor gösterileri yaptıkları bilinmektedir. Osmanlılarda “Okçular Tekkesi” “Pehlivanlar Tekkesi” gibi kuruluşlar Türkiye’deki ilk ciddi spor kuruluşları olarak kabul edilir.

X. Ayrıca külliyeler de zorhane adı verilen ve beden eğitimi ile ilgili çalışmalar yapıldığı bölümler vardır. Enderun’dan yetişen gençler kemankeşlik yani ok atma, cündilik yani süvarilik, cirit, tüfek kullanma, at üzerinde silah kullanma, iyi ata binme gibi alanlarda eğitim görmüşlerdir. Spor yapmak yerine o dönemlerde idman kelimesi kullanılmıştır.

Saya-Gildan Oyunu bereketi sembolize eden bir kutlamadır. Yazın dört ay koç ile koyun ayrı ayrı otlanır. Ekim ayı içinde koç katımı yapılır. Koçlar kırmızı, Turkuaz renklerle süslenir. Kuzuların-oğlakların doğmasına bir ay kala saya oyunları başlar. Oyunu genellikle iki kişi oynar. Birinci oyuncu üzerine postlar giyer, yüzünü tencere karası ile boyar, üzerine çanlar takar. İkinci oyuncu üzerini beyaz çamurla boyayarak keçi kılığına girer. Oyuncular koyun sahiplerini gezmeye başlarlar. Boyunlarında küçük ve büyük heybe asılıdır. Küçük heybeye para, büyük heybeye ise çeşitli armağanlar toplanır. Oyuncular gezdikleri yerlerde maniler söylerler, teneke çalarlar ve farklı oyunlar sergilerler.