OSMANLILARDA ASKERİ TEŞKİLAT

I. KARA ORDUSU

Osmanlının kurulduğu ilk yıllarda ordu, gönüllü aşiret askerlerinden oluşuyordu. Ancak topraklar genişlemeye başlayınca Orhan Bey döneminde yaya ve müsellem adıyla ilk düzenli ordu kuruldu.

Kapıkulu Askerleri

Genel Özellikleri

• Padişaha bağlıdırlar.
• Maaşlıdırlar. (Ulufe)
• Süreklidirler.

Birinci Murat döneminde “Pençik Oğlanı” adı verilen savaş esirlerinin sayısı artınca bu esirlerden düzenli bir ordu kurularak yararlanılmak istenildi. Bu sisteme “Pençik Usulü” denildi. Böylece Kapıkulu Ocakları oluşturulmuş oldu.

Devşirme Sistemi

Kapıkulu Ocakları kurulduktan sonra bu ocaklara sürekli bir kaynak bulmak amacaylı “Devşirme Sistemi” oluşturuldu. Devşirme sistemi; Rumeli’den toplanan küçük yaşta Hristiyan çocukların Türk ve İslam geleneklerine göre eğitilmesi ve Müslümanlaştırılmasına verilen isimdir. Kapıkulu ordusu piyadeler ve süvariler olmak üzere ikiye ayrılırdı.

Kapıkulu Piyadeleri

Acemioğlanlar Ocağı: Kapıkulu Ocaklarına asker yetiştirmek için kurulmuştur. Türk ailelerin yanından gelen devşirme çocukları burada yapılan sınavlar sonucunda kabiliyetlerine göre Enderun’a ya da Kapıkulu ocaklarına dağıtılırlardı.

Yeniçeri Ocağı: Kapıkulu Ocaklarının en önemli bölümünü oluştururlardı. En önemli görevleri padişahı korumaktı. Padişah değişikliklerinde “Cülus” adlı bir bahşiş alırlardı. Yeniçeri komutanına Yeniçeri Ağası denilirdi.

Bu ocakların dışında silahları üreten ve tamir eden cebeci ocağı, top ve mermisini yapan topçu ocağı, top arabalarını yapan ve topları taşıyan top arabacıları ocağı, havanla atılan patlayıcı mermiler yapan ve kullanan humbaracı ocağı, tünel açma, köprü kurma gibi görevleri üstlenen lağımcı ocağı bulunurdu.

Kapıkulu Süvarileri

Savaş sırasında padişah çadırını koruyan sipahi ve silahtarlar, saltanat sancaklarını koruyan sağ ve sol ulufeciler, ordunun ağırlıklarını ve hazineyi koruyan sağ ve sol gariplerden oluşurdu.

Eyalet Askerleri

Timarlı Sipahiler

Toprak sistemine bağlı olarak oluşturulan ve Osmanlı Devleti’nin büyümesinde en etkili güç sayılan ordudur.

Timarlı sipahilere maaş ödenmez bunun yerine devlet için yaptıkları hizmetler karşılığı dirlik denilen toprakların vergilerini toplama hakkı verilirdi.

Timarlı sipahi dirlik gelirinin bir kısmı ile geçimini sağladıktan sonra geri kalanıyla tam donanımlı asker yetiştirmek zorundaydı.

Bu askerlere “Cebeliü” denilirdi.

Osmanlı ordusunun en kalabalık kısmı olan timarlı sipahiler XVII. yüzyıldan itibaren önemini yitirmeye başlamıştır.

Eyalet askerleri içinde timarlı sipahilerin yanı sıra, yaya ve müsellemler, azaplar, akıncılar, yörükler, deliler, beşliler ve sakalar da bulunmaktaydı

Yardımcı Kuvvetler

Bağlı devlet ve beyliklerden gelen destek birlikleridir. (Kırım, Eflak, Boğdan gibi)

II. DONANMA

Osmanlı Devleti’nde ilk denizcilik faaliyetleri Orhan Bey zamanında Karamürsel’de tersane kurulmasıyla başlamıştır. Yine Orhan Bey döneminde Karasioğullarının donanması Osmanlı’ya katılmıştır.

Birinci Bayezid döneminde Gelibolu’da tersane kurulması, Aydınoğulları ve Menteşeoğulları gibi denizci beyliklerin Osmanlı’ya katılması, denizcilik faaliyetlerini daha da geliştirmiştir.

Kanuni döneminde doruk noktaya ulaşan Osmanlı denizciliği Sokollu Mehmet Paşa’nın ölümünden sonra donanmaya yeterince önem verilmemesinden dolayı gerilemeye başlamıştır.

Osmanlı Devleti’nde donanma komutanına Kaptanıderya deniz askerlerine ise levent denilmiştir.

Barbaros Hayrettin Paşa, Piri Reis, Seydi Ali Reis, Kılıç Ali Reis, Salih Reis, Murat Reis ünlü Türk denizcileri arasında yer almışlardır.