ÜLKE YÖNETİMİ

Osmanlı Devleti’nin sınırları genişledikçe ülkeyi tek bir merkezden yönetmek zorlaştı. Çünkü Osmanlı Devleti zamanla üç kıtaya yayılmış; sınırları içerisinde yirmiden fazla etnik grubu barındırmaktaydı.

Bu nedenle ülke eyaletlere bölünmüş ve eyaletler idari bakımdan üçe ayrılarak yönetilmiştir.

Osmanlının ülke yönetiminin temeli eyalet sistemi olup eyaletler de şu idari birimlere ayrılmıştır.

1. Saliyenesiz (Yıllıksız) Eyaletler

Arazileri dirlik sistemine göre dağıtılmış eyaletlerdir.

Bu eyaletlerin vergileri merkeze gönderilmez, dirlik sahiplerine maaş olarak ödenirdi. Dirlik sahipleri de buna karşılık devlete asker yetiştirirlerdi.

Osmanlı Devleti, biri Anadolu diğeri Rumeli olmak üzere iki eyaletten oluşmaktaydı. (Macaristan’ın fethinden sonra Budin eyaleti de saliyenesiz eyaletler arasına katılmıştır.)

Eyaletlerin başında beylerbeyi bulunurdu.

Eyaletler sancaklara; sancaklar kazalara; kazalar da nahiye ve köylere ayrılırdı.

Sancakların başında sancakbeyleri bulunurdu.

Kazalarda adalet işlerine kadılar, güvenlik işlerine ise sübaşılar bakardı. Beylerbeyi ve sancakbeyleri, savaş durumunda yönetimlerindeki askerleriyle beraber orduya katılırlardı.

2. Saliyaneli (Yıllıklı) Eyaletler

Halkı genelde Müslüman olan bu eyaletler, merkeze uzak oldukları için mukataa arazilerden elde edilen ürün vergisinin -kendi masraflarını çıkardıktan sonra— geri kalanını yıllık olarak merkeze gönderirlerdi.

Trablusgarp, Tunus, Cezayir, Mısır, Basra, Habeş gibi eyaletler bunlardan bazılarıdır.

3. İmtiyazlı eyaletler (Özel yönetimi olan eyaletler)

Kırım, Eflak, Boğdan gibi eyaletlerdir. Devlete her yıl vergi veren bu eyaletler, iç işlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlı Devleti’ne bağlı idiler.