MERKEZ TEŞKİLATI

Saray

Osmanlı Devleti’nde saray en yüksek devlet dairesi konumundaydı. İlk Osmanlı sarayı Bursa’da ardından Edirne’de yapılmıştır. İstanbul’un başkent yapılması ile Fatih, İstanbul’da Topkapı Sarayı’nı inşa ettirmiştir. XIX. yüzyıla kadar padişahlar devleti Topkapı Sarayı’ndan idare etmiştir. XIX. yüzyılda ise; Dolmabahçe, Beylerbeyi ve Yıldız sarayları yönetimde kullanılmıştır. Klasik dönem devlet yönetim merkezi olan Topkapı Sarayı: Birun (dış saray), Enderun (İç saray) ve Harem’den oluşmaktaydı.

Birun

Tüm devlet işlerinin görüşüldüğü ve padişahın resmi hayatının geçtiği bölümdür.

Enderun

Padişahın özel hizmetlilerinin bulunduğu aynı zamanda askeri ve idari yöneticilerin yetiştirildiği saray okulunun da bulunduğu bölümdür.

Harem

Padişahın aile hayatının geçtiği bölümdür.

Divan-ı Hümayun

Devlet işlerinin tartışılıp karara bağlandığı organdır. Divan teşkilatı ilk olarak Sasanilerde görülmüş bu kurum Hz. Ömer’den itibaren İslam devlet teşkilatında yer almış, Osmanlılar bu teşkilatı; Selçuklu, İlhanlı ve diğer Türk – İslam devletlerini örnek alarak daha da geliştirmiştir.

Osmanlı Devleti’nde ilk divan teşkilatı geçici olarak Orhan Bey döneminde kurulmuştur. Birinci Murat zamanında sürekli hale getirilmiştir.

Kuruluş Devrinde Divan padişahın başkanlığında toplanmış ve karar alma organı gibi çalışmıştır.

Fatih’ten itibaren divan üyelerinin fikirlerini rahatça ifade edebilmesi için Divan’a sadrazamlar başkanlık etmeye başlamıştır. Bu durum hem sadrazamlık makamının siyasi yönden güçlenmesine ortam hazırlamış hem de Divan’ın karar organı olmaktan çıkıp danışma organı niteliğine bürünmesine neden olmuştur.