Kırım’ın Rusya’ya Katılması

Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) ile bağımsız olan Kırım’ı Rusya kendi topraklarına katma faaliyetlerine başladı. Bahane olarak Şahin Giray’ı zorla Kırım hanı seçtirdi.

Aynalıkavak Tenkihnamesi (Sözleşmesi) (1779): Ruslar’ın Kırım’dan çekilmesi Osmanlı Devleti’nin ise Şahin Giray” hanlığını tanıması kararı alındı.

1783’te ise Rusya, Kırım’daki isyanları bahane ederek Kırım’ı işgal etti.

1792 Yaş Antlaşması ile Kırım’ın Rusya’ya ait olduğu kabul edilmiştir.

XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Dönemin Genel Özellikleri

» Tek başına ayakta kalamayacağını anlayan Osmanlı, “Denge Politikası” adı verilen bir politika takip etmiştir.

Şark Meselesi:

1071 – 1683 Yılları Arasında Şark Meselesi’nin Esasları

• Türkleri Anadolu’ya sokmamak
• Türkleri Anadolu’da durdurmak
• Türklerin Rumeli’ye geçişini engellemek
• Türklerin Balkanlar üzerinden Avrupa’ya ilerleyişine engel olmak

1683 – 1923 Yılları Arasında Şark Meselesi’nin Esasları

• Balkanlardaki Hristiyan milletleri Osmanlı hâkimiyetinden kurtarmak
• Osmanlı topraklarında yaşayan Hristiyanların haklarını korumak amacıyla, Osmanlı Devleti’nin iç işlerine müdahale etmek Türkleri Balkanlardan tamamen atmak
• İstanbul’u Türklerden geri almak
• Osmanlı Devleti’nin Asya’daki topraklarında yaşayan Hristiyan azınlıkların bağımsızlıklarına kavuşmalarını sağlamak (Ermeniler)
• Anadolu’yu paylaşarak, Türkleri Anadolu’dan çıkartıp, Orta Asya’daki yurtlarına sürmek

Avrupalı Devletlerin Osmanlı İle İlgili Politikaları

Rusya: Sıcak denizlere inmek için XVIII. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti’ni parçalama politikasını izlemiştir.

Ortodoks Birliği

Rusya’nın Osmanlı Devleti’ni parçalamak amaçlı, Ortodoks olan Osmanlı uyruklarını (Bulgar, Sırp, Romen, Rum vs.) İsyana teşviş edip tek bir Ortodoks devlet idealidir.

Panslavizm
Rusya’nın, Fransız İhtilali’nin etkisiyle Ortodoks Birliği politikasını geri plana iterek bütün Slavları tek bayrak altında birleştirme politikasıdır.

İngiltere

En önemli sömürge kaynakları Hindistan, İran, Güney Çin ve Avustralya’dır.

Bu nedenle sömürgelerine giden yol üzerinde zayıf bir devletin varlığını çıkarlarına uygun bulduğu için XIX. yüzyılın sonlarına kadar Osmanlı Devleti’nin yıkılmasına karşı çıkmıştır.

Avusturya — Macaristan

Osmanlı gibi çok uluslu bir yapıya sahip olan Avusturya-Macaristan, milliyetçiliğin Osmanlı’da ve kendi ülkesinde yayılmasını önlemek için Osmanlı’nın parçalanmasına karşı çıkmıştır.

Fransa

Fransa bir yandan Osmanlı Devleti ile iyi ilişkiler kurarak Osmanlı Devleti’nden kapitülasyon alma, diğer yandan fırsat buldukça Osmanlı topraklarını ele geçirme amaçlı politikalar izlemiştir.

Almanya

Siyasi birliğini geç tamamlayan (1871) Almanya, sömürgecilik yarışında da geç kalmış, Osmanlı topraklarını sınırları olmadığı için doğrudan sömürgeleştiremeyeceğini anlayınca, Osmanlı toprak bütünlüğünü savunur gözükmüştür. Almanya bu yolla, Osmanlı’nın hammadde ve pazarlarını kendi çıkarları doğrultusunda kullanmıştır.

İtalya

İtalya da Almanya gibi milli birliğini XIX. yüzyılın ikinci yarısında tamamlamış bir devlettir. Sanayileşmesini tamamlayamadığı için,
şansını Osmanlı topraklarında denemek istemiştir.

Napolyon’un Mısır’ı İşgali (1798 – 1801)

• Napolyon, 1798’de Avrupa’da savaştığı İngiltere’yi zor durumda bırakmak için sömürgelerine giden yolu kesmek amacıyla Mısır’a saldırmıştır.
• İngiltere ve Rusya’nın da baskısıyla Fransa, El-Ariş Antlaşması’nı (1801) imzalayarak Mısır’ı terk etmiştir.
• Bu olay, Osmanlı’nın topraklarını tek başına koruyamadığının bir kanıtıdır.
• Denge politikası ilk kez Napolyon’un Mısır’ı işgali sırasında uygulanmıştır.