OSMANLI DEVLETİ’NDE ULAŞIM-HABERLEŞME ALANINDA GELİŞMELER

Osmanlı Devleti’nde demiryolu inşa fikri 1830’lara kadar iner. 1851’de yapımına başlanan İskenderiye-Kahire Hattı Osmanlı Devleti’ndeki ilk demiryolu hattıdır. 1856’da işletmeye açılmıştır. Yabancı demiryolu şirketlerine Osmanlı hükümeti yatırım yapmalarını şayet bu yatırımları yaparlarsa zarar etmeme garantisi vermiştir. Osmanlı Devleti 1875’te Ramazan Kararnamesi ile iflasını açıklayınca demiryolu yapımı sekteye uğrasa da 1882 Duyun-u Umumiye İdaresi’nin kurulmasıyla yapım çalışmaları tekrar başladı.

Mersin-Adana-Tarsus Demiryolu 1886’da işletmeye açıldı. 1889’da Anadolu Demiryolu Şirketi kuruldu. Haydarpaşa-İzmit Demiryolu Hattı’nı Ankara’ya kadar uzattı. Hicaz Demiryolu Projesi’ne 1900’yılında Alman mühendisleri ile başlandı. 1908’de Medine’ye ulaşan proje 1913’te Mekke’de tamamlandı. Proje giderleri, bağışlar, dünya Müslümanlarının katkıları, özel pullar ve kurban derileri gibi yollardan sağlandı.

1894’te Selanik-Manastır Demir yolu hattını da Almanlar yaptı

Devlet demiryollarına bu harcama ve yatırımları yaparken askeri sevkiyatı kolaylaştırmayı ve savunmayı daha etkin yapmayı planlamıştı. Demiryolu hattının ulaştığı noktalarda tarımsal faaliyetler gelişti, yeni yerleşim sahaları oluştu. Makinalı tarım yaygınlaştı. Demiryolu şirketleri nakliyeciler arasında rekabetler yaşandı. Tabi ki nakliyeciler rekabet edemediler.

Demiryolları deniz ticaretini de etkiliyordu. Bir limana ulaşım ne denli kolay ise o limanın işlerliği o denli artıyordu. Bu noktada birçok liman yıkılıp tekrar İnşa edildi. Tıpkı nakliyecilerin demiryoluna karşı çaresiz kalması gibi kayıkçılar, hamallar zor durumda kaldı liman işçilerinin sayısı azaltıldı.

1904’te Osmanlı sınırları içerisinde toplam 24.000 km yol vardı. 1910’dan itibaren yol için 4 gün ücretsiz çalışma şartı kaldırıldı. Tarik Bedeli yani Yol Bedeli adıyla vergi alınmaya başlandı.

Amerika’da ilk telgraf denemesi 1845’te yapıldı. Osmanlı’da ise ilk deneme 1847’de yapıldı. İlk telgraf hatları İstanbul-Edirne ve Şumnu güzergâhında döşenmiştir. Şumnu Bulgaristan’ın bir kazasıdır. Bu işleri düzenleme adına posta nezareti kuruldu.

Telefon ise ilk olarak 1881’de İstanbul’da kullanılmaya başlandı. İlk telefon hattı Eminönü ile Galata arasında çekilmişti. Fakat II. Abdülhamit evlerde telefon kullanılmasına izin vermedi. Bu kısıtlama II. Meşrutiyet’in ilanından sonra ortadan kaldırıldı. 1911’de İstanbul Telefon Anonim Şirketi kuruldu.