Bir aracın hızı değişiyorsa, aracın ortalama hızı bulunarak işlemler basitleştirilir. Aracın hareketi düzgün doğrusal hareket gibi düşünülür. Örneğin İstanbul’dan kuş bakışı 450 km uzaktaki Ankara’ya giden bir otobüs bazen hızlı, bazen yavaş olarak yol alır. Otobüs 500 km uzunluğundaki bu yolu 6 saatte almış olsun. Bu durumda otobüsün ortalama hızı,

olur. Yani otobüs 75 km/h hızla, hızını değiştirmeden 6 saat hareket etmiş gibi düşünülür. Ortalama sürat ise benzer biçimde,

ile hesaplanır. Hız ile sürat arasındaki farklar, ortalama hız ile ortalama sürat arasında da vardır. Ortalama hız vektörel, ortalama sürat skaler bir büyüklüktür.

Bilgi: Yeşil dalga sistemi, trafik sıkışıklığına çözüm olması için geliştirilmiş bir sistemdir. Bu sistem sürat kavramının trafik sorununun çözümünde kullanılmasına bir örnektir. Bu sisteme göre araçlar ortalama bir sürat ile yol aldıklarında, kavşaklarda kırmızı ışığa yakalanmadan yollarına devam edebilirler. Trafik ışıklarının otomatik yanıp sönme aralıkları da bu ortalama sürat değerlerine göre ayarlanır. Yeşil dalga sistemi trafiğin olağan akışı içinde bir aracın belirtilen ortalama süratle hareket etmesi durumunda ışıklarda beklemeden geçebilmesine olanak sağlar.

Bilgi:

Ortalama Hız ve Ortalama Sürat Soruları ve Çözümleri

Çözümlü Örnek Test Soruları: Ortalama Hız ve Ortalama Sürat

Soru 1:

Bir araç 4 saat boyunca 60 km/s hızla hareket ediyor. Bu sürede aracın aldığı yol ve ortalama hızı kaçtır?
A) 240 km, 60 km/s
B) 200 km, 50 km/s
C) 180 km, 45 km/s
D) 150 km, 60 km/s

Cevap: A
Çözüm:
Alınan yol = hız * zaman = 60 * 4 = 240 km
Ortalama hız = toplam yol / toplam zaman = 240 / 4 = 60 km/s.

Soru 2:

Bir koşucu, ilk 10 km’yi 2 saat, sonraki 5 km’yi 1 saatte koşuyor. Koşucunun ortalama sürati nedir?
A) 5 km/s
B) 4 km/s
C) 3 km/s
D) 2 km/s

Cevap: C
Çözüm:
Toplam yol = 10 km + 5 km = 15 km
Toplam zaman = 2 saat + 1 saat = 3 saat
Ortalama sürat = toplam yol / toplam zaman = 15 / 3 = 5 km/s.

Soru 3:

Bir öğrenci, okula giderken 40 km/s hızla 30 dakika, dönerken 60 km/s hızla 20 dakika yolculuk yapmıştır. Öğrencinin ortalama hızı kaçtır?
A) 45 km/s
B) 48 km/s
C) 50 km/s
D) 52 km/s

Cevap: B
Çözüm:
Gidiş mesafesi = hız * zaman = 40 * (30/60) = 20 km
Dönüş mesafesi = 60 * (20/60) = 20 km
Toplam yol = 20 + 20 = 40 km
Toplam zaman = 30 dakika + 20 dakika = 50 dakika = 5/6 saat
Ortalama hız = toplam yol / toplam zaman = 40 / (5/6) = 48 km/s.

Soru 4:

Bir araç, birinci yarı yolda 40 km/s, ikinci yarı yolda 60 km/s hızla hareket ediyor. Aracın ortalama hızı kaçtır?
A) 50 km/s
B) 48 km/s
C) 55 km/s
D) 52 km/s

Cevap: A
Çözüm:
Ortalama hız, eşit mesafeler için harmonik ortalamadır:
Ortalama hız = 2 * (hız1 * hız2) / (hız1 + hız2)
Ortalama hız = 2 * (40 * 60) / (40 + 60) = 4800 / 100 = 48 km/s.

Soru 5:

Bir araç 30 km’lik bir mesafeyi 60 km/s hızla, 40 km’lik bir mesafeyi ise 80 km/s hızla gidiyor. Aracın ortalama sürati kaçtır?
A) 72 km/s
B) 68 km/s
C) 64 km/s
D) 66 km/s

Cevap: D
Çözüm:
Toplam yol = 30 + 40 = 70 km
Toplam zaman = (30 / 60) + (40 / 80) = 0.5 + 0.5 = 1 saat
Ortalama sürat = toplam yol / toplam zaman = 70 / 1 = 70 km/s.

Soru 6:

Bir araç, bir düz yolda 100 km’lik bir mesafeyi gidip dönüyor. Gidiş sırasında 50 km/s, dönüş sırasında 100 km/s hızla hareket ediyor. Aracın ortalama hızı kaçtır?
A) 66.7 km/s
B) 70 km/s
C) 75 km/s
D) 80 km/s

Cevap: A
Çözüm:
Toplam yol = 100 + 100 = 200 km
Toplam zaman = (100 / 50) + (100 / 100) = 2 + 1 = 3 saat
Ortalama hız = toplam yol / toplam zaman = 200 / 3 ≈ 66.7 km/s.