ORTA DOĞU’DA MANDA YÖNETİMLERİNİN KURULMASI

Coğrafi konumu, yer altı ve yer üstü zenginlikleriyle önem arz eden Orta Doğu, Birinci Dünya Savaşı’na kadar İran hariç Osmanlı Devleti’nin egemenliğinde bulunmaktaydı. Fakat XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin iyice zayıflaması, içte ve dışta birçok meseleyle uğraşmak zorunda kalmasıyla bu bölge, başta İngiltere, Fransa ve Rusya sonra da Almanya ve İtalya’nın etkin olmak için uğraştıkları bir alan haline geldi. Birinci Dünya Savaşı devam ederken İngiltere, Fransa ve Rusya aralarında yaptıkları gizli antlaşmalarla Orta Doğu’yu paylaştılar. 1917 İhtilali ile savaştan çekilen Rusya, gizli antlaşmaları açıkladı. ABD, savaşa girerken yayınladığı Wilson Prenesipleri’ne göre gizli antlaşmaları kabul etmeyeceğini açıkladı. Bunun üzerine İngiltere ve Fransa Orta Doğu’da halkların kendi iradelerine dayanan hükümet ve yönetimler kurabileceklerini bildirdiler.

ABD’nin savaş sonrası tekrar yalnızlık politikasına yönelmesi İngiltere ve Fransa’nın Orta Doğu’da serbestçe hareket etmelerine olanak verdi. İngiltere ve Fransa 1920’de toplanan San Remo Konfesansı’nda Orta Doğu’yu kendi aralarında paylaştılar. Buna göre Fransa Suriye ve Lübnan’ı, İngiltere Irak, Filistin ve Ürdün’ü aldı. 1920’de Suriye Ulusal Meclisi Filistin ve Ürdün’ü içeren Büyük Suriye’nin kurulduğunu ve Faysal’ın da Suriye kralı olduğunu ilan etmişti. Bunun üzerine Fransa askeri harekat başlatarak milliyetçi güçleri bozguna uğrattı. Faysal ülkeden kaçmak zorunda kaldı. İngiltere daha akıllıca politikalar izleyerek manda yönetimlerinin geçici olduğu esasından hareket ederek, Arapların gözündeki saygınlığını korumak ve verdiği sözlerden vazgeçmediğini göstermek üzere 1921 Kahire Konferansı’nda Faysal’ı Irak, Abdullah’ı da Ürdün kralı olarak ilan etti.