Orojenik Hareketler (Dağ Oluşumu)
Orojenez = Dağ oluşumu
Yan basınçların etkisiyle ortaya çıkan kıvrılma veya kırılma hareketlerdir. Okyanus ve deniz diplerindeki jeosenklinallerde biriken tortul tabakalar, yer kabuğunu oluşturan levhaların birbirine yaklaşması sonucunda yan basınçlara uğrar ve sıkışır.
Kıvrılma
Yan basınçların etkisiyle esnek olan tabakalar kıvrılır. Kıvrılma sonucunda yüksekte kalan yerlere antiklinal, çukurda kalan yerlere ise senklinal denir.
Kıvrılma sonucunda oluşan dağlar:
- Alp Dağları (Güney Avrupa),
- Himalaya Dağları (G.doğu Asya),
- Kayalık Dağları (Kuzey Amerika),
- And Dağları (Güney Amerika),
- Atlas Dağları (Kuzey Afrika)
- Türkiye’de Toroslar ile Kuzey Anadolu Dağları
Kırılma
Levhaların birbirine yaklaşması sırasında yarı basınçlara uğrayan sert ve yaşlı tabakalar kırılır. Kırılma sonucunda yükselen yerlere horst, çöken yerlere graben denir. Horst ile graben arasındaki kırıklara fay adı verilir.
Ege Bölgesi’nde kıyı çizgisine dik uzanan Kaz, Madra, Yunt, Boz, Aydın ve Menteşe dağları birer horst, bu dağların aralarında yer alan ve içlerinde Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes ovalarının bulunduğu uzun çukurlar birer grabendir. Ayrıca Hatay Çukurluğu, Dünya üzerindeki en uzun graben sisteminin en kuzey uç noktasıdır.
Çözümlü Soru:
Birbirine doğru yaklaşan levhaların sınırlarında tabakaların sıkışması sonucunda kıvrım ve kırık dağları oluşur.
Buna göre aşağıda verilen dağlardan hangisi tabakaların kıvrılması ile oluşan dağlara örnek verilemez?
A) Kuzey Anadolu Dağları
B) Himalaya Dağları
C) And Dağları
D) Aydın Dağları
E) Toros Dağları
Çözüm: Aydın Dağları, Ege Bölgesi’ndeki horst graben sistemi içinde yer alan kırılarak oluşmuş bir horsttur. A, B, C, ve E seçeneklerindeki dağlar ise kıvrılarak oluşmuştur.
