ORHAN KEMAL (1914—1970)
Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü’dür.
Türk roman ve hikâyesinde toplumcu gerçekçi çizginin öncü isimlerindendir.
Türk edebiyatına işçi sınıfını getirmiş, özellikle Çukurova’daki pamuk işçilerini anlatmıştır.
Köyden kente göç eden yoksul, mutsuz insanları; toprak ağalarını, memurları, ezilen köylüleri, hapistekileri, işsizleri, sokaktaki adamın sorunları, Adana ve İstanbul’un kenar mahallesindeki insanların sorunlarını anlatmıştır.
“El Kızı”, “Gurbet Kuşları”, “Yalancı Dünya” ve “Evlerden Biri” romanlarında İstanbul’daki gecekondu semtlerinde yaşayan büyük şehre göçmüş köylü ve işçileri işler.
“72. Koğuş, Murtaza, Eskici ve Oğulları, Kardeş Payı” adlı eserleri tiyatroya uyarlanmıştır.
Birçok eseri sinemaya uyarlanmış ya da dizi film yapılmıştır: 72. Koğuş, Hanımın Çiftliği, Vukuat Var, Kötü Yol, Evlerden Biri, Sokaklardan Bir Kız, Murtaza…
Eserleri
— Roman: Baba Evi, Avare Yıllar, Murtaza, Cemile, Bereketli Topraklar Üzerinde, Suçlu, Devlet Kuşu, Vukuat Var, Gâvurun Kızı, Küçücük, Dünya Evi, El Kızı, Hanımın Çiftliği, Eskici ve Oğulları (1972’de Eskici Dükkânı adıyla), Gurbet Kuşları, Sokakların Çocuğu, Kanlı Topraklar, Bir Filiz Vardı, Müfettişler Müfettişi, Yalancı Dünya, Evlerden Biri, Arkadaş Islıkları, Sokaklardan Bir Kız, Üç Kâğıtçı, Kötü Yol, Kaçak, Tersine Dünya
— Hikâye: Ekmek Kavgası, Çamaşırcının Kızı, 72. Koğuş, Grev, Kardeş Payı, Babil Kulesi, Arka Sokak, Küçükler ve Büyükler, Yağmur Yüklü Bulutlar, Kırmızı Küpeler, İnci’nin Maceraları, İki Damla Gözyaşı, Sarhoşlar, Dünyada Harp Vardı, İşsiz, Mahalle Kavgası.
— Tiyatro: İspinozlar
Baba Evi (1949): İlk romanıdır. Eserde bağımsız öykü parçaları izlenimi veren 24 küçük bölüm yer alır, kitapta Lübnan’a kaçan babası Abdülkadir Kemali’nin yanında geçen yıllarını hikâyeleştirmiş, çocukluk yıllarını anlatmıştır
Avare Yıllar (1950): Yazarın yaşam öyküsü çerçevesinde, genç bireyin sorunları olan bir toplumda, sorunları geride bırakmak, yaşama sevincine ulaşmak için verdiği mücadeleleri anlatır.
Bereketli Topraklar Üzerinde (1954): Türk toplumunun emek-üretim ilişkisini henüz çözemediği bir dönemde, ekmeğini Çukurova’da aramak zorunda kalan üç köylü arkadaşın -İflahsızın Yusuf, Köse Hasan, Pehlivan Ali- hikâyesini anlatır
Murtaza (1952): Şöhrete adım attığı ilk eseri olan romanda Yanyalı bir göçmen olan Murtaza’nın görevine düşkünlüğü ve göreviyle bağdaşmayan ciddiyeti ele alır. Yazar Murtaza’yı göçmen şivesiyle konuşturarak romanın gerilimini düşürmeye çalışsa da onun kişiliğinde en önemsiz işleri dahi ciddiye alan, zor şartlar altında bir lokma ekmek için çalışan işçileri aşağılayan, böylece patronlarının gözüne gireceğini sanan sefil bir kişiliğin, bir kapıkulunun da başarılı bir örneğini verir.
Devlet Kuşu (1958): Başkişi Avare Mustafa’nın kişiliğinde İstanbul’un yoksul işçi mahallesinde aylak bir hayat süren, bulunduğu yeri benimsememiş, işçiliğe de henüz alışamamış, suç işlemeye eğilimli, rahat yaşamının özlemini çeken insanların hayatını ele alır.
