Organik bileşikler canlıda yapı maddesi, enerji verici, yapıcı onarıcı ve düzenleyici olarak görev yapar. Organik moleküllerin yapı birimlerine monomer denir. Bu yapı birimlerinin birbirine bağlanması sonucu oluşan büyük yapılı moleküllere polimer denir. Monomerlerden polimerlerin oluşmasına ise polimerleşme (polimerizasyon) denir.

Monomerlerin birleşmesi ile gerçekleşen ve sonuçta su açığa çıkaran reaksiyonlara dehidrasyon reaksiyonları, büyük moleküllerin su ile yapı birimlerine ayrılması olayına da hidroliz reaksiyonları denir.

Organik bileşiklerin en çok bilinenleri: karbonhidratlar, yağlar, proteinler, enzimler, vitaminler, nükleik asitler ve ATP’dir. Organik moleküller enerji eldesinde kullanılma sırasına göre; karbonhidratlar –> yağlar –> proteinler şeklinde sıralanır.

Canlı yapıya katılmaları ise, çoktan aza doğru; proteinler –> yağlar –> karbonhidratlar şeklindedir. Organik besinlerden protein ve vitaminler metabolizmada düzenleyici olarak görev yapar. Nükleik asitler, kalıtsal bilginin aktarılmasını ve hücre yönetimini sağlar. ATP ise enerji verici moleküldür.

1. Karbonhidratlar

2. Yağlar (Lipitler)

3. Proteinler

4. Vitaminler

5. Enzimler

6. Hormonlar

7. Nükleik Asitler

8. ATP ve Canlılar İçin Önemi

9. Sağlıklı Beslenme (Dengeli)

Yeni Nesil Çözümlü Test Soruları

Karbonhidratlar

Soru 1:
Aşağıdakilerden hangisi bir polisakkarittir?
A) Glikoz
B) Fruktoz
C) Nişasta
D) Sükroz
E) Maltoz

Çözüm:
Cevap: C)
Nişasta, bitkilerde enerji depolayan bir polisakkarittir. Glikoz ve fruktoz monosakkaritler, sükroz ve maltoz ise disakkaritlerdir.

Yağlar (Lipitler)

Soru 2:
Lipitlerin enerji depolama özelliği, hangi yapısal özelliklerine dayanır?
A) Düşük yoğunlukları
B) Karbonhidratlardan daha az enerji sağlamaları
C) Yüksek enerji yoğunlukları
D) Suda kolay çözünmeleri
E) Proteinlerle birleşik yapıda olmaları

Çözüm:
Cevap: C)
Lipitler, karbonhidratlardan daha fazla enerji sağlar ve uzun süreli enerji kaynağı olarak görev yaparlar. 1 gram yağ, 9 kalori enerji verir.

Proteinler

Soru 3:
Proteinlerin yapı taşları aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yağ asitleri
B) Amino asitler
C) Glikoz
D) Vitaminler
E) Nükleotitler

Çözüm:
Cevap: B)
Proteinler, amino asitlerden oluşur. Amino asitler, proteinlerin yapı taşlarını oluşturur ve bunlar ribozomlarda sentezlenir.

Vitaminler

Soru 4:
Hangi vitamin vücutta enerji depolama işlemi ile ilişkili değildir?
A) A vitamini
B) B1 vitamini
C) C vitamini
D) D vitamini
E) E vitamini

Çözüm:
Cevap: C)
C vitamini, enerji depolama ile ilişkili değildir. B1 vitamini enerji metabolizmasında görev alır, D ve E vitaminleri yağda çözünür ve enerji depolanmasında dolaylı etkileri olabilir.

Enzimler

Soru 5:
Enzimlerin aktivitesini etkileyen faktörlerden hangisi yanlıştır?
A) Sıcaklık
B) pH
C) Substrat konsantrasyonu
D) Enzim konsantrasyonu
E) DNA dizilimi

Çözüm:
Cevap: E)
DNA dizilimi enzimlerin aktivitesini etkilemez. Enzimlerin aktivitesini sıcaklık, pH ve substrat konsantrasyonu gibi faktörler etkiler.

Hormonlar

Soru 6:
Aşağıdaki hormonlardan hangisi kan şekerini yükseltir?
A) İnsülin
B) Adrenalin
C) Glukagon
D) Tiroksin
E) Melatonin

Çözüm:
Cevap: C)
Glukagon hormonu, karaciğerde depolanan glikojenin glikoza dönüştürülerek kan şekerinin yükselmesini sağlar.

Nükleik Asitler

Soru 7:
DNA’nın yapısında bulunan şeker aşağıdakilerden hangisidir?
A) Glikoz
B) Riboz
C) Deoksiriboz
D) Fruktoz
E) Maltoz

Çözüm:
Cevap: C)
DNA’nın yapısında deoksiriboz şekeri bulunur. RNA ise riboz şekeri içerir.

ATP ve Canlılar İçin Önemi

Soru 8:
ATP, hücrede enerji taşıyıcı moleküldür. Aşağıdakilerden hangisi ATP’nin hidrolizi sonucu açığa çıkan enerjinin kullanılacağı bir olaydır?
A) Fotosentez
B) DNA sentezi
C) Protein sentezi
D) Solunum
E) Difüzyon

Çözüm:
Cevap: C)
ATP, protein sentezi gibi enerji gerektiren hücresel olaylarda kullanılır. Fotosentez ve solunum süreçlerinde ATP sentezlenirken, difüzyon ATP gerektirmeyen pasif bir süreçtir.

Genel Sorular:

Soru 1:
Bir öğrenci, organik moleküllerin yapısını ve işlevlerini incelemek için farklı deneyler yapmıştır. İlk deneyi sırasında öğrenci, bir besin maddesinin biüret çözeltisi ile reaksiyona girmesi sonucunda mor renk oluştuğunu gözlemlemiştir. Bu deney sonucuna göre, öğrenci aşağıdaki organik moleküllerden hangisinin varlığını tespit etmiştir?

A) Karbonhidrat
B) Lipit
C) Protein
D) Nükleik asit
E) Glikoz

Çözüm:
Cevap: C)
Biüret çözeltisi, proteinlerin varlığını tespit etmek için kullanılır. Mor renk oluşumu, proteinlerin mevcut olduğunu gösterir. Karbonhidratlar ve lipitler bu reaksiyonu vermez.

Soru 2:
Bir bitki hücresindeki depo karbonhidrat olan nişasta, hayvanlarda ise glikojen olarak depo edilmektedir. Nişasta ve glikojen gibi büyük moleküller hangi tür biyomolekül grubuna girer?

A) Lipitler
B) Proteinler
C) Nükleik asitler
D) Karbonhidratlar
E) Vitaminler

Çözüm:
Cevap: D)
Nişasta ve glikojen, karbonhidratlar sınıfına giren polisakkaritlerdir. Nişasta bitkilerde, glikojen ise hayvanlarda depo edilen büyük moleküllerdir.

Soru 3:
Bir öğrenci, organik molekülleri araştırırken hücre zarının yapısında bulunan fosfolipitlerin hücre zarının temel bileşenlerinden olduğunu öğrenmiştir. Fosfolipitlerin hücre zarında bulunmasının en önemli nedeni nedir?

A) Hücre zarının esnekliğini sağlamak
B) Hücreye enerji sağlamak
C) Hücre zarının seçici geçirgenliğini sağlamak
D) Protein sentezine yardımcı olmak
E) Hücre içi organellerin yapısını oluşturmak

Çözüm:
Cevap: C)
Fosfolipitler, hücre zarının çift katlı yapısında yer alır ve zarın seçici geçirgenliğini sağlar. Bu özellik, hücrenin iç ve dış ortam arasında madde alışverişini düzenler.

Soru 4:
Bir öğrencinin yaptığı deneyde, bir besin maddesine iyot çözeltisi eklediğinde mavi-siyah bir renk oluşmuştur. Öğrenci bu sonuca dayanarak hangi organik molekülün varlığını tespit etmiştir?

A) Protein
B) Yağ
C) Glikoz
D) Nişasta
E) Nükleik asit

Çözüm:
Cevap: D)
İyot çözeltisi, nişastanın varlığını tespit etmek için kullanılır. Nişasta ile etkileşime girdiğinde mavi-siyah renge dönüşür, bu da nişasta varlığını gösterir.

Soru 5:
Lipitlerin hücrede depo edilme işlevi ve organizmadaki uzun süreli enerji kaynağı olması onların hangi yapısal özellikleri ile ilişkilidir?

A) Hidrofobik yapıya sahip olmaları
B) Karbonhidratlarla kolayca birleşmeleri
C) Suda çözünebilir olmaları
D) Proteinlerle aynı yapısal özelliğe sahip olmaları
E) Nükleotitlerle birleşik yapıda olmaları

Çözüm:
Cevap: A)
Lipitler, hidrofobik (suya karşı ilgisiz) yapıya sahiptirler ve uzun süreli enerji depolama özellikleriyle bilinirler. Bu özellik, enerji depolama ve hücre zarlarının yapısında görev almalarını sağlar.

Çözümlü Örnek Test Soruları 2

Soru 1
Aşağıdakilerden hangisi organik moleküller arasında yer almaz?

A) Karbonhidratlar
B) Proteinler
C) Su
D) Yağlar
E) Vitaminler

Çözüm:
Organik moleküller karbon içerir, ancak su organik bir molekül değildir.
Cevap: C

Soru 2
Vücutta enerji vermek için ilk kullanılan organik molekül grubu hangisidir?

A) Karbonhidratlar
B) Yağlar
C) Proteinler
D) Vitaminler
E) Enzimler

Çözüm:
Vücut enerji sağlamak için öncelikle karbonhidratları kullanır.
Cevap: A

Soru 3
Aşağıdakilerden hangisi, proteinlerin temel yapı taşını oluşturur?

A) Glikoz
B) Amino asitler
C) Yağ asitleri
D) Vitaminler
E) Nükleotitler

Çözüm:
Proteinlerin temel yapı taşları amino asitlerdir.
Cevap: B

Soru 4
Yağların yapı taşları aşağıdakilerden hangisidir?

A) Glikoz ve fruktoz
B) Amino asitler
C) Yağ asitleri ve gliserol
D) Vitaminler ve mineraller
E) Nükleotitler

Çözüm:
Yağların yapı taşları yağ asitleri ve gliseroldür.
Cevap: C

Soru 5
Aşağıdaki organik moleküllerden hangisi DNA ve RNA’nın yapısında bulunur?

A) Karbonhidratlar
B) Lipitler
C) Proteinler
D) Nükleotitler
E) Yağ asitleri

Çözüm:
DNA ve RNA, nükleotitlerden oluşur.
Cevap: D

Soru 6
Hücre zarının yapısına katılan ve enerji verici olarak da kullanılan organik molekül hangisidir?

A) Karbonhidratlar
B) Lipitler
C) Proteinler
D) Nükleotitler
E) Vitaminler

Çözüm:
Hücre zarının yapısında lipitler bulunur ve enerji kaynağı olarak da işlev görürler.
Cevap: B

Soru 7
Aşağıdaki vitaminlerden hangisi yağda çözünür?

A) C vitamini
B) B12 vitamini
C) B6 vitamini
D) E vitamini
E) Folik asit

Çözüm:
E vitamini yağda çözünen bir vitamindir.
Cevap: D

Soru 8
Vücutta enerji kaynağı olarak en son kullanılan organik molekül aşağıdakilerden hangisidir?

A) Karbonhidratlar
B) Lipitler
C) Proteinler
D) Vitaminler
E) Mineraller

Çözüm:
Vücut enerji kaynağı olarak en son proteinleri kullanır çünkü proteinler yapısal ve işlevsel olarak önemlidir.
Cevap: C