OMURGALI HAYVANLAR

Omurgalı hayvanların ortak özellikleri:

• Omurgalılarda sinir şeritleri sırttadır.
• Omurgalılarda embriyonik dönemde notokord (ilkel omurga) bulunur, ergin dönemde notokord omurgaya dönüşür
• Omurgalılarda embriyonik dönemde solungaç yarıkları bulunur.
• Omurgalılarda kapalı kan dolaşımı görülür.
• Omurgalılarda iç iskelet vardır. Ancak çoğunda iskelet kemik ve kıkırdaktan oluşsa da köpek balığı ile vatozda iskelet sadece kıkırdaktan oluşur.
• Omurgalıların derileri çok katlı örtü epiteliyle örtülüdür.
• Omurgalılar holozoik beslenir.
• Omurgalılar bilateral simetrilidir (omurga kemiği vücudu sırttan iki eşit parçaya böler).
• Omurgalıların boşaltım organı böbreklerdir.
• Omurgalılar ayrı eşeylidir yani eşeyli üremeyle çoğalırlar.
• Omurgalılarda solunum pigmenti (hemoglobin) alyuvarın içinde bulunur. yani kanları kırmızı renklidir Ancak memelilerin olgun alyuvarları diğerlerinden farklı olarak çekirdeksizdir.

Omurgalı Hayvanların Sınıflandırılması

1. Balıklar: Ör/ Köpek balığı, vatoz, alabalık, sazan V.S
2. Amfibialar (Kurbağalar): Ör/ Semender (kuyruklu kurbağa), kara kurbağası
3. Sürüngenler: Ör/ Yılan, bukalemun, kaplumbağa, timsah, kertenkele
4. Kuşlar: Ör/ Penguen, tavuk, serçe, kartal v.s
5. Memeliler: Ör/ Kirpi, balina, yunus, fok, yarasa, fare, insan, tavşan v.s

Uyarı:

• Kurbağalar hem kara hem de suda yaşamaya uygun özelliklere sahip oldukları için çift yaşamlılar (amfibia) olarak adlandırılırlar.
• Kalpteki kirli kanın, solunum organında temizlendikten sonra kalbe geri dönmesine küçük kan dolaşımı denir. Kalpteki temiz kanın, bütün vücuda dağıtılıp kirlendikten sonra tekrar kalbe dönmesine ise büyük kan dolaşımı denir. Omurgalılar içinde sadece balıklarda küçük kan dolaşımı görülmez. Çünkü balıkların solungaçlarında temizlenen kan, kalbe dönmeden vücuda gönderilir.
• Kurbağalarda ve sürüngenlerde kış uykusu görülür.

Omurgalı Hayvanların Sınıflandırılması

1. Balıklar (Pisces)

Özellikleri:

• Solungaç solunumu yaparlar.
• Yüzgeçleri ve pulları vardır.
• Soğukkanlı (vücut sıcaklığı değişken) canlılardır.
• Örnekler: Köpek balığı, alabalık, hamsi.

2. Kurbağalar (Amphibia)

Özellikleri:

• Hem suda hem karada yaşarlar (iki yaşamlı).
• Larva döneminde solungaç, ergin dönemde akciğer ve deri solunumu yaparlar.
• Yumurta ile çoğalırlar.
• Örnekler: Semender, kara kurbağası, ağaç kurbağası.

3. Sürüngenler (Reptilia)

Özellikleri:

• Pullarla kaplıdırlar.
• Akciğer solunumu yaparlar.
• Soğukkanlıdırlar.
• Örnekler: Yılan, kaplumbağa, timsah, kertenkele.

4. Kuşlar (Aves)

Özellikleri:

• Tüyleri ve kanatları vardır (uçabilenler ve uçamayanlar).
• Sıcakkanlı (vücut sıcaklığı sabit) canlılardır.
• Akciğer solunumu yaparlar.
• Örnekler: Kartal, penguen, serçe, tavuk.

5. Memeliler (Mammalia)

Özellikleri:

• Doğurarak çoğalırlar (istisna: Ornitorenk ve ekidne yumurtlar).
• Süt bezleri bulunur (yavrularını sütle beslerler).
• Kıllar ve ter bezleri vardır.
• Diyafram kası bulunur.
• Örnekler: İnsan, yunus, fare, kanguru, köpek.

---

⚠️ Karşılaştırmalı Tablo

Özellik	Balıklar	Kurbağalar	Sürüngenler	Kuşlar	Memeliler
Solunum	Solungaç	Larva: Solungaç Ergin: Akciğer/Deri	Akciğer	Akciğer	Akciğer
Vücut Isısı	Soğukkanlı	Soğukkanlı	Soğukkanlı	Sıcakkanlı	Sıcakkanlı
Üreme	Yumurta	Yumurta	Yumurta	Yumurta	Doğurma (çoğunlukla)
Örtü	Pullar	Nemli Deri	Pullar	Tüyler	Kıllar

Örnek: Bir hayvanın omurgalı olduğunu;

I. Kapalı dolaşıma sahip olma
II. İç iskelet taşıma
III. Yavrularını sütle besleme

özelliklerinden hangileri kanıtlar?

çözüm: Omurgasızlardan halkalı solucanlarda da kapalı dolaşım görülür. İç iskelet, omurgasızlardan derisi dikenlilerde de görülür. Ancak yavrularını sütle besleme memelilere özgüdür. Memelilerde omurgalı grubunda olduğuna göre, bu özelliği taşıyan canlı kesin omurgalılar grubundadır. Cevap: Yalnız III

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1:

Aşağıdaki omurgalı gruplarından hangisinde vücut sıcaklığı değişkendir (soğukkanlı)?
A) Kuşlar
B) Memeliler
C) Balıklar
D) Yunuslar
E) Yarasa

Çözüm:
Soğukkanlı (ektotermik) canlılar, vücut sıcaklıklarını dış ortama göre ayarlar. Balıklar, kurbağalar ve sürüngenler soğukkanlıdır. Kuşlar ve memeliler ise sıcakkanlıdır.
Cevap: C) Balıklar

---

Soru 2:

Aşağıdakilerden hangisi yalnızca memelilere özgü bir özellik değildir?
A) Yavrularını sütle besleme
B) Diyafram kasına sahip olma
C) Vücutta kıl bulunması
D) İç döllenme yapma
E) Akciğer solunumu yapma

Çözüm:
İç döllenme, tüm omurgalılarda (balıklar, kurbağalar hariç bazı istisnalar dışında) görülür. Diğer seçenekler yalnızca memelilere özgüdür.
Cevap: D) İç döllenme yapma

---

Soru 3:

Aşağıdaki canlılardan hangisi omurgalılar grubunda yer almaz?
A) Penguen
B) Timsah
C) Ahtapot
D) Yarasa
E) Levrek

Çözüm:
Ahtapot, yumuşakçalar şubesine ait bir omurgasızdır. Diğer seçenekler omurgalıdır.
Cevap: C) Ahtapot

---

Soru 4:

Kuşlar ve memelilerin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yumurta ile çoğalma
B) Vücut sıcaklığını sabit tutma
C) Dış iskelete sahip olma
D) Solungaç solunumu yapma
E) Başkalaşım geçirme

Çözüm:
Kuşlar ve memeliler sıcakkanlı (endotermik) canlılardır ve vücut sıcaklıklarını sabit tutarlar.
Cevap: B) Vücut sıcaklığını sabit tutma

---

Soru 5:

Aşağıdaki omurgalı gruplarından hangisinde hem solungaç hem de akciğer solunumu görülebilir?
A) Sürüngenler
B) Memeliler
C) Balıklar
D) Amfibiler
E) Kuşlar

Çözüm:
Amfibiler (kurbağalar) larva döneminde solungaç, ergin dönemde akciğer solunumu yapar.
Cevap: D) Amfibiler