NOKTALAMA İŞARETLERİ

Yazıda okumayı kolaylaştırmak, duygu ve düşüncelerimizi doğru ifade edebilmek için kullanılan işaretlere noktalama işaretleri denir.

Noktalı Virgül (;):

Anlamca birbirine bağlı cümleler arasında kullanılır.

• “At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.”
• “Doluya koydum, almadı; boşa koydum, dolmadı.”

Virgülle ayrılmış sözcük veya sözcük gruplarını ayırmak için kullanılır.

• “Erkek çocuklarına Ali, Hasan, Murat; kız çocuklarına ise Ayşe, Arzu isimlerini verdi.”

Birbirine ama, fakat, çünkü vb. bağlaçla bağlanan cümlelerde bağlaçtan önce kullanılır.

“Kitabı inceledim; fakat pek beğenmedim.”

İki Nokta (:)

Açıklama yapılacak veya örnek verilecek sözcük veya cümleden önce kullanılır.

• “hakim: Adalet dağıtan kişi, yargıç”

Karşılıklı konuşmalarda, konuşma çizgisinden önce kullanılır.

• Ahmet:
• — Arayan soran oldu mu?

Alıntı cümlelerden ve sözlerden önce kullanılır.

• Mevlana: “iyiyi ara, güzeli ara, doğruyu ara.” demiş.

Üç Nokta (…):

Herhangi bir nedenle bitmemiş ya da anlamının tamamlanması okuyucuya bırakılan cümlelerin sonuna konur:

• “Şu bahar günleri bir gelse…“

Bir takım örneklerden sonra ve benzeri anlamında kullanılır.

• “Buranın insanları konukseverdir, alçak gönüllüdür, iyidir…“

Ünlem İşareti (!):

Korku, heyecan, sevinç gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur.

• “Yaşasın, sınavı kazanmışım!“

Alay etme, küçümseme, yerme anlamında parantez içinde kullanılır.

• “Onun ne kadar akıllı (!) olduğunu bilmeyen mi var?”

Kesme İşareti (‘):

Özel adlara getirilen çekim eklerini ayırmak için kullanılır.

• “Muğla‘da hava çok sıcakmış.”

Kısaltmalar sonuna gelen ekleri ayırmada kullanılır.

• “Bugün TBMM‘nin açılışının doksanıncı yılını kutluyoruz.”

Sayıların sonuna getirilen ekleri ayırmada kullanılır.

• “Sınav saat 11.00‘de başlayacak.”

Tırnak İşareti (” “):

Başka bir kişiden ya da yazıdan aktarılan sözlerin başına ve sonuna konur.

Atatürk “En büyük savaş, cahilliğe karşı yapılan savaştır.” demiştir.

Kısa Çizgi (-):

Satır sonuna sığmayan sözcüklerin devamı olduğunu belirtmek için konur.

• “Sabahları kuş sesleriyle uyanmak ak–
  şamları ateş yakıp şarkı söylemek çok güzeldi.”

Sözcükleri hecelerine ayırmak için kullanılır.

• “ge – li – yo – ruz, bal –kon– da”

Arasında, ve , ile, – den anlamlarını vermek için iki sözcüğün veya sayının arasına konur.

• “Türkçe – İngilizce sözlük aldım.”
• “Ankara – İstanbul kara yolu.”

Bir başlangıcı ve sonu ifade eden tarihlerle, sayılar arasına konur.

“I. Dünya Savaşı 1914 – 1918 tarihleri arasında olmuştur.”

Konuşma Çizgisi (Uzun Çizgi) (—):

Yazıda konuşmaları göstermek için kullanılır.

• — Sen nerelisin?
  — Manisalıyım.

Soru İşareti (?):

Soru anlamı taşıyan sözcük ya da cümlelerin sonuna konur.

• “Neden geç kaldın?“, Ne zaman?“

Kuşku duyulan bilgilerin yanına ya da bilinmeyen bilgilerin yerine parantez içinde konur.

• “Yazar (? – 1842) yılları arasında yaşamıştır.”

Parantez ( ):

Cümle içinde herhangi bir konu, durum veya sözcükle ilgili açıklama yapılacaksa bu açıklama parantez içinde yapılır.

• “O (Mehmet) bizimle birlikteydi.”

Cümle içinde geçen yabancı sözcüğün okunuşunda kullanılır.

• “Shakespeare (Şekspir) tiyatro eserleri ile tanınır.”

DenDen ( // ):

Bir yazıdaki maddelerin sıralanmasında veya bir çizelgede alt alta gelen sözcüklerin tekrar yazılmasını önlemek için kullanılır.

“1980 doğumludur.

1990      // ” gibi…