Nem, atmosferdeki su buharı miktarını ifade eder ve hava olaylarının oluşmasında büyük bir rol oynar. Yağış ise nemin yoğunlaşarak su damlacıkları halinde yeryüzüne düşmesidir. Nem ve yağış miktarı, iklim bölgelerine göre değişkenlik gösterir ve bu farklılıklar ekosistemler ile canlı yaşamı üzerinde doğrudan etkilidir. Nem oranının yüksek olduğu yerlerde bitki örtüsü daha gür olurken, kurak bölgelerde bitki örtüsü ve tarımsal faaliyetler kısıtlanır. Bu nedenle, nem ve yağış dağılımı, iklimlerin şekillenmesinde ve doğal dengenin korunmasında önemli bir etkendir.

9. Sınıf Coğrafya Testleri Yeni Müfredat

9. SINIF NEM VE YAĞIŞ DERS NOTU

NEM

Atmosferdeki su buharının miktar ve oranına havanın nemiliği denir. Havadaki su buharının miktarı yere ve zamana göre değişir. Su buharının varlığı buharlaşmaya bağlıdır. Nem higrometre ile ölçülür.

Örnek:

Çözüm: Buharlaşmanın az olması için sıcaklığın az, bağıl nemin fazla olması gerekir. Grafikte, sıcaklıkları en az olanlar 1 ve 5 numaralı merkezlerdir. Ancak 1 numaralı merkezde bağıl nem daha fazla olduğu için, bu merkezde buharlaşma en azdır. Yanıt A

Örnek:

Çözüm: Merkezler arasında en fazla buharlaşmanın, sıcaklığın en yüksek olduğu K merkezinde gerçekleşmesi beklenir. Yanıt D

YAĞIŞ

Havadaki nemin doyma noktasını aşıp, su damlacıkları, buz kristalleri veya buz parçacıkları şeklinde yoğunlaşarak yeryüzüne düşmesine yağış denir. Plüviyometre ile ölçülür ve milimetre (mm) olarak ifade edilir.

Örnek:

Çözüm: Bulut ile yeryüzü arasındaki yağış, kar – yağmur – kar şeklinde sıralandığına göre sıcaklık değişim grafiği de -10°C’den daha sıcak değerler, 0°C ve +10°C arasında olan ancak 0°C’ye yakın + değerler ve -10°C’den daha sıcak değerler şeklinde olmak zorundadır. Yanıt B

Örnek:

Çözüm: Havanın yağış bırakması için yükselmesi ve soğuması gerekir. Alçalan hava kütleleri, ısındıkları için yağış bırakmazlar. Yanıt E

Örnek:

Yukarıdaki tabloda üç farklı hava kütlesinin aynı andaki mutlak nem, sıcaklık ve bağıl nem değerleri verilmiştir. Tablodaki bilgilerden yararlanılarak, verilen hava kütleleri için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) III. hava kütlesinin bağıl nemliliği II. hava kütlesininkine oranla azdır.
B) III. hava kütlesinin nem açığı en fazladır.
C) I. hava kütlesinin nem açığı en azdır.
D) I. hava kütlesi doyma noktasına en yakındır.
E) II. hava kütlesinin yağış oluşturma olasılığı en fazladır.

Çözüm: Mutlak nemleri aynı olan hava kütlelerinin sıcaklığı düşük olanın bağıl nemi daha fazladır; yağışın oluşabilmesi için bağıl nemin en az %100 olması gerekir. II. hava kütlesinin bağıl nemi %45, halbuki I. hava kütlesinde bu oran %80’dir ve yağış olasılığı daha çoktur. Yanıt E

Örnek:
I. Bir dağ yamacı boyunca yükselen
II. Yenıüzünden ısınarak yükselen
III. Bir yamacı aşıp diğer yamaçtan aşağıya esen
IV. Yeryüzüne doğru alçalan
Yukarıdaki hava kütlelerinden hangileri yağış getirir?
A) I ve II   B) I ve III   C) II ve III
D) II ve IV  E) III ve IV

Çözüm: Bir hava kütlesinin yağış bırakabilmesi için, soğuması ve içindeki bağıl nemin doyma noktasına ulaşması gerekir. Soru öncülünde I ve II numaralı hava kütleleri yükseldikleri İçin, soğuyacak ve bağıl nemleri doyma noktasına ulaşacaktır. Ancak III ve IV numaralı hava kütleleri alçaldıklarından, ısınacak ve bağıl nemleri doyma noktasından uzaklaşacaktır. Yani yağış getirecek hava kütleleri I ve II numaralı olanlardır. Cevap A

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1:
Atmosferde bulunan su buharı, nem olarak adlandırılır ve hava olaylarında önemli bir etkiye sahiptir. Nem oranının yüksek olduğu bölgelerde, aşağıdakilerden hangisinin daha yaygın olarak görülmesi beklenir?
A) Sıcaklık farklarının azalması
B) Kuraklık etkilerinin artması
C) Tarımsal faaliyetlerin azalması
D) Çölleşme hızının artması
E) Bitki örtüsünün tamamen yok olması

Çözüm:
Nem oranı yüksek olan bölgelerde sıcaklık farkları azalmaktadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Soru 2:
Yoğunlaşma sürecinde atmosferdeki nem, yağış olarak yeryüzüne düşer. Aşağıdakilerden hangisi yağışın oluşmasında doğrudan etkili olan bir faktördür?
A) Rüzgarın esiş yönü
B) Havadaki nem miktarı
C) Yerin eğimi
D) Toprağın yapısı
E) Güneşin doğuş açısı

Çözüm:
Yağışın oluşmasında havadaki nem miktarı doğrudan etkilidir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Soru 3:
Nem ve yağış dağılımı, iklimlerin şekillenmesinde önemli bir rol oynar. Aşağıdaki bölgelerden hangisinin nem oranının daha düşük olması beklenir?
A) Ekvatoral bölge
B) Akdeniz kıyıları
C) Karasal iklim bölgeleri
D) Ilıman iklim bölgeleri
E) Muson bölgeleri

Çözüm:
Karasal iklim bölgelerinde nem oranı daha düşüktür. Doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 4:
Yeryüzünde yağış miktarını etkileyen en önemli faktörlerden biri nemdir. Aşağıdakilerden hangisi yağışın en fazla olduğu iklim türlerinden biridir?
A) Karasal iklim
B) Çöl iklimi
C) Tundra iklimi
D) Muson iklimi
E) Step iklimi

Çözüm:
Muson ikliminde yağış miktarı oldukça fazladır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Soru 5:
Yağış oluşumu için havadaki nemin yoğunlaşması gereklidir. Bu süreç sırasında aşağıdaki olaylardan hangisinin gerçekleşmesi beklenir?
A) Sıcaklık artışı
B) Havanın soğuması
C) Rüzgar hızının artması
D) Basınç düşüşü
E) Toprağın ısınması

Çözüm:
Yoğunlaşma, havanın soğuması sonucu oluşur. Doğru cevap B şıkkıdır.

Soru 6:
Nem oranının yüksek olduğu bölgelerde tarım faaliyetleri de oldukça yaygındır. Aşağıdaki bölgelerden hangisi tarımsal üretim için daha uygun bir nem oranına sahiptir?
A) Çöl bölgeleri
B) Kutup bölgeleri
C) Ekvatoral bölgeler
D) Dağlık alanlar
E) Tundra iklim bölgeleri

Çözüm:
Ekvatoral bölgeler yüksek nem oranına sahip olup, tarım için elverişlidir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 7:
Havadaki nem miktarının düşük olduğu kurak bölgelerde yağış miktarı azdır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesine neden olabilir?
A) Tarımsal verimin artması
B) Yıllık sıcaklık farkının azalması
C) Çölleşme süreçlerinin hızlanması
D) Biyolojik çeşitliliğin artması
E) Orman örtüsünün genişlemesi

Çözüm:
Kurak bölgelerde nemin az olması, çölleşme süreçlerini hızlandırır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 8:
Yeryüzündeki yağış miktarı, nem oranının ve sıcaklığın değişmesiyle farklılık gösterir. Buna göre, yağışın en az olduğu yerlerden biri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Muson bölgeleri
B) Ekvatoral bölge
C) Çöl bölgeleri
D) Ilıman iklim bölgeleri
E) Akdeniz iklimi

Çözüm:
Çöl bölgeleri, en az yağış alan bölgelerdendir. Doğru cevap C şıkkıdır.