• Nazım biçimi şiirin dış görünümü; bent sistemi, nazım birimi, mısra yapısı, kafiye örgüsü ve veznin belirlediği dış yapı veya kalıptır.
• Dizelerin belli bir düzen içerisinde tertip edilmesiyle nazım biçimleri ortaya çıkar.
• Hemen her nazım biçiminin kendisine özgü kafiye düzeni vardır. Örneğin, divan edebiyatı nazım biçimlerinden gazel, “aa, ba, ca, da, ea,…” şeklinde; halk edebiyatı nazım biçimlerinden olan mani, “aaxa” biçiminde kafiyelenir.
• Nazım şekilleri, manzumelerin dize, bent sayısı, bunların sıralanışı ve kafiye düzeni gibi dış yapı ilgili unsurlardan oluşur.
• Nazım şekilleri, edebi dönemlere göre farklılık gösterir. İslamiyet öncesi Türk edebiyatında ve halk edebiyatında hece ölçüsüne bağlı nazım biçimleri kullanılırken divan edebiyatında ise aruz ölçüsüne bağlı nazım şekilleri kullanılmıştır. Divan edebiyatındaki nazım şekilleri büyük oranda Arap ve Fars edebiyatlarından alınmıştır. Tanzimat’tan sonra Batı’dan birçok nazım biçimi alınmıştır.
• İslamiyet öncesi Türk edebiyatında koşuk; halk edebiyatında koşma, semai, varsağı, destan, mani, türkü; divan edebiyatında gazel, kaside, mesnevi, müstezat, rubai, murabba, şarkı, tuyuğ, terkibibent, terciibent gibi nazım biçimleri kullanılmıştır.

* Nazım birimi dörtlüktür.
* Tek dörtlükten oluşmuştur.
* Kafiye örgüsü aaxa biçimindedir.
* Hece ölçüsüyle söylenmiştir.

* Nazım birimi dörtlüktür.
* Tek dörtlükten oluşmuştur.
* Kafiye örgüsü aaxa biçimindedir.
* Aruz ölçüsüyle yazılmıştır.

Nazım birimi dörtlüktür.
Dörtlük sayısı 3’tür.Koşmanın dörtlük sayısı 3-5 arasında değişir.
Hece ölçüsüyle söylenmiştir / yazılmıştır.
Kafiye düzeni “abac/ddda/eeea” biçimindedir.
Son dörtlükte şairin mahlası (takma adı) geçmektedir.

* Nazım birimi beyittir.
* Beyit sayısı 5’tir. Gazelin beyit sayısı 5-15 arasında değişir.
* Aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
* Kafiye düzeni “aa/ba/ca/da/ea” biçimindedir.
* Son beyitte şairin mahlası (takma adı) geçmektedir.

Çözümlü Örnek Test Soruları: Nazım Biçimi

1. Nazım biçimi, bir şiirin hangi özelliği ile ilgilidir?
   A) İçeriği
   B) Şairin duygu durumu
   C) Dizelerin düzenlenişi ve kafiye yapısı
   D) Şiirin uzunluğu

   Çözüm:
   Nazım biçimi, şiirin dizelerinin düzenleniş şekli, ölçüsü, kafiye düzeni gibi yapısal özelliklerini ifade eder.
   Cevap: C

2. Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatında kullanılan bir nazım biçimi değildir?
   A) Gazel
   B) Şarkı
   C) Tiyatro
   D) Mesnevi

   Çözüm:
   Gazel, şarkı ve mesnevi Türk edebiyatında kullanılan nazım biçimleridir. Ancak tiyatro bir edebi türdür, nazım biçimi değildir.
   Cevap: C

3. Aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisi Halk edebiyatına aittir?
   A) Kaside
   B) Şarkı
   C) Koşma
   D) Mesnevi

   Çözüm:
   Koşma, Halk edebiyatında kullanılan bir nazım biçimidir. Kaside ve mesnevi Divan edebiyatına, şarkı ise daha çok Tanzimat dönemine aittir.
   Cevap: C

4. Bir şiirin beyitler halinde yazıldığı ve her beyitte anlamın tamamlandığı nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
   A) Gazel
   B) Mesnevi
   C) Kaside
   D) Rubai

   Çözüm:
   Mesnevi, beyitler halinde yazılır ve her beyitte anlam tamamlanır.
   Cevap: B

5. Nazım birimi olarak dörtlük kullanılan bir nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
   A) Koşma
   B) Gazel
   C) Mesnevi
   D) Kaside

   Çözüm:
   Koşma, nazım birimi olarak dörtlük kullanılan Halk edebiyatı nazım biçimidir.
   Cevap: A

Dize sayısı ve uyak örgüsüne göre şiirlerin aldığı biçime, sundukları görünüme nazım şekli adı verilir.
Kısacası dizelerin belli bir uyak örgüsüyle yinelenmesi “uyak düzeni”ni, uyak düzeninin yinelenmesi “nazım birimi”ni, nazım biriminin yinelenmesi ise “nazım şekli”ni meydana getirir. Nazım şekli, şiirin “şekil, biçim, form, tip” gibi kelimelerle de ifade edilen ve uyak düzenine bağlı olarak şiirin dış yapısını ifade eden, onun nasıl göründüğünü belirten bir kavramdır.
Türk edebiyatında nazım birimi beyit, dörtlük, bent olan çeşitli nazım şekilleri kullanılmıştır.
Aşağıdaki dizelerin hangisinde zengin kafiye vardır?
A) Koca Mustafa Paşa! Ücra ve fakir İstanbul
Ta fetihten beri mümin, mütevekkil, yoksul
B) Hüznü bir zevk edinenler yaşıyorlar burada
Kaldım onlarla beraber bütün gün bu güzel rüyada
C) Öyle sinmiş ki bu vatan semtine milliyetimiz
Ki biziz hem görülen hem duyulan yalnız biz
D) Manevi çerçeve beş yüz senedir hep berrak
Yaşayanlar değil Allah’a gidenlerden uzak
E) Serviliklerde sükun, yolda sükun, evde sükun
Her taraf sanki halkıyla ezelden meskun