Mutlak Nem

1 m³ havada bulunan su buharı miktarına mutlak nem denir. Atmosferde bulunan nem higrometre denilen aletle ölçülür ve g/m³ olarak ifade edilir.

Su kaynaklarına yakın ve sıcaklığı fazla olan yerlerde mutlak nem fazladır. Sıcaklık ve buharlaşmanın yüksek olduğu ekvatoral bölge ile deniz kıyılarında mutlak nem fazla iken, kutup bölgeleri, yüksek dağlar ve çöllerde mutlak nem azdır.

Maksimum Nem

Havanın belli bir sıcaklıkta taşıyabileceği en fazla nem miktarına maksimum nem denir. Maksimum nem sıcaklığa göre değişir. Sıcaklık arttıkça havadaki gaz molekülleri seyrekleşir ve havanın neme doyması için daha çok neme ihtiyaç olur. Diğer bir ifadeyle, sıcaklık arttıkça havanın taşıyabileceği nem miktarı da artar. Hava maksimum düzeyde nem içeriyorsa hava neme doymuş demektir. Bu nedenle maksimum nem, aynı zamanda havanın doyma noktasını ifade eder.

Bağıl Nem

Belirli bir sıcaklıkta havada bulunan su buharı miktarının, havanın o sıcaklıkta taşıyabileceği en fazla su buharı miktarı oranına bağıl nem denir. Başka bir ifadeyle havadaki mutlak nemin maksimum neme oranıdır. Bu oran % olarak ifade edilir. Bağıl nem hesaplanırken aşağıdaki formül kullanılır:

Bağıl Nemin Hesaplanması

Bağıl nem, aşağıdaki formül ile hesaplanır:

Bağıl Nem (%) = Mutlak Nem / Maksimum Nem * 100

Örneğin, bir hava kütlesinin mutlak nemi 10 g/m³, maksimum nemi ise 30 g/m³ olsun. Bu durumda, bağıl nem aşağıdaki gibi hesaplanır:

Bağıl Nem (%) = 10 / 30 * 100

Bağıl Nem (%) = 33,33

Yani, bu hava kütlesinin bağıl nemi %33,33’tür.

Bağıl nem sıcaklık ile ters orantılıdır. Sıcaklık düştükçe maksimum nem azalacağından bağıl nem yükselir. Havadaki mutlak nem miktarı değişmeden, hava soğursa bağıl nem artar, hava ısınırsa bağıl nem azalır. Bağıl nem % 100’ü geçerse yoğuşma meydana gelir.

Bağıl nem; ekvatoral ormanlar, muson bölgeleri, orta kuşak karalarının batı kıyıları gibi bol yağış alan yerlerde fazladır. Buna karşılık çöllerde ve kara içlerinde bağıl nem azdır.

Bilgi: Bağıl nem, hava kütlesinin yağış bırakma olasılığını gösterir. Bağıl nemi % 20 olan bir hava kütlesinin nem açığı fazladır (%80) ve yağış bırakma olasılığı düşüktür. Bağıl nem %90 olunca hava doyma noktasına çok yaklaşmış olur. Bağıl nemin %100 olması, havanın doyma noktasına ulaştığını ve yağışın başladığını gösterir.

Örnek: Aşağıdakilerden hangisi, havadaki bağıl nemin doyma noktasına ulaşmasını sağlayan etkenlerden biri değildir?
A) Yükselici hava hareketlerinin olması
B) Hava sıcaklığının düşmesi
C) Havadaki nem miktarının artması
D) Havanın maksimum neminin azalması
E) Havadaki bulutların dağılması

Çözüm: Hatırlayacağımız üzere bağıl nem, havadaki mutlak nemin maksimum neme oranıdır. Bu oranın doyma noktasına yani % 100’e ulaşması havanın içindeki nemin artması ya da havanın nem taşıma kapasitesinin azalması sonucu gerçekleşir. Bu durumları sağlayan koşullar ise A, B, C ve D seçeneklerinde verilenlerdir. Ancak E seçeneğinde verilen durum yani havadaki bulutların dağılması, havanın nem bakımından fakirleştiğinin yani bağıl nemin doyma noktasından uzaklaştığının göstergesidir. Cevap E