Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışı (19 Mayıs 1919)

13 Kasım 1918’de İstanbul’a gelen Mustafa Kemal Paşa, çeşitli temaslarda bulunmuş ve ülkede kurtuluş için öngörülen şu görüşleri saptamıştı:

İngiliz himayesine girmek; ABD himayesine girmek; bölgesel kurtuluşu sağlamak.

O’na göre ise, kurtuluşun tek bir çaresi vardı: Ulusa başvurmak ve topyekün bir savaşla yurdu kurtarmak. Bunun için de Anadolu’ya yani halka gidilmesi gerekiyordu.

Mustafa Kemal Paşa, 9. Ordu (daha sonra 3. Ordu olmuştur) Müfettişi ve Hükümet Komiseri yetkileriyle 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkmıştır. Resmi görevi şudur: Samsun çevresindeki yerel azınlık çeteleri ve işgal kuvvetlerine karşı direniş gösterenleri engelleyip henüz dağıtılmamış olan Osmanlı birliklerini dağıtmak.

Mustafa Kemal’in, 9. Ordu Müfettişi olarak görevlendirilmesinde;

• İttihatçı olmaması
• Padişah ile eskiye dayanan ilişkisinin olması
• İngilizlerin, O’nu başkentten uzaklaştırma düşüncesi etkili olmuştur.

9. Ordu Müfettişliği’nin Görevleri :

• Görev yaptığı bölgedeki iç asayişi sağlamak
• Türk halkının elinde bulunan silah ve cephaneleri toplamak
• Bölgedeki askerlerin terhis işlemlerini tamamlamak
• İşgallere karşı oluşturulan milli kuruluşları ortadan kaldırmak
• Mustafa Kemal’in asıl amacı ise “Milli Mücadele’yi başlatmak ve milli egemenliğe dayalı, kayıtsız şartsız, bağımsız yeni bir Türk devleti kurmaktır.”
• Mustafa Kemal 16 Mayıs 1919’da 17 kişilik heyeti ile birlikte İstanbul’dan yola çıkmış, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ulaşmıştır.
• Mustafa Kemal Samsun’a geldiğinde bölgedeki durumu İstanbul Hükümeti’ne rapor etti. Bu raporda (Samsun Raporu); Bölgedeki karışıklıkların giderilmesi için Rumların kışkırtıcı faaliyetlerinin sona ermesi gerektiğini bildirdi.
• Mustafa Kemal; Samsun’un İngiliz işgalinde olması ve bölgenin kendisi ve arkadaşları için güvenli bir yer olmaması gibi nedenlerden dolayı, daha güvenli bir bölge olan Havza’ya geçti.

HAVZA GENELGESİ

Genelgede şunlar istenmiştir :

• Halkın, İstanbul Hükümeti’ne protesto telgrafları çekmesi sağlanmalıdır.
• Direniş cemiyetleri yaygınlaştırılmalıdır.
• Azınlıklara karşı taşkın hareketlerde bulunulmamalıdır.

Yorum

• İşgallerin daha da genişlemesini önleme amacı taşımaktadır.
• İşgallere karşı protesto mitingleri düzenlenmelidir.

Bu genelgenin amacı şudur:

Ulusal bilinci uyandırıp yaygınlaştırmak için, tepkileri eyleme dönüştürmek ve hareketi ulusallaştırmak.