Musonlar (Mevsimlik Rüzgarlar) 9.Sınıf Coğrafya
Musonlar, yıl içinde yaklaşık altı aylık sürelerle birbirine ters yönde esen rüzgarlardır. Musonlar, kara ve denizlerin mevsimlik ısınma özelliklerinden doğar. Asya Kıtası, Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus bu tip termik basınç sistemlerinin gelişmesine en uygun bölgelerdir. Güney ve Güneydoğu Asya kıyıları, Avustralya kıyıları, Afrika’nın Gine Körfezi kıyıları bu rüzgarların görüldüğü başlıca yerlerdir.
Yazın Asya Kıtası, Hint Okyanusu’ndan daha çok ve çabuk ısındığından termik alçak basınç alanı oluşur. Hint Okyanusu ise kıtaya göre daha serin olduğu için termik yüksek basınç alanı oluşur. Bu nedenle denizden karaya doğru nemli rüzgarlar eser. Bu rüzgarlara yaz musonları adı verilir. Bu rüzgarlar kıyılara yakın bulunan dağ sırası boyunca yükselir ve bol yağış bırakır. Muson rüzgarlarının etkili olduğu Hindistan ve Güneydoğu Asya bol yağış alır.
Kış aylarında Asya Kıtası, Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus’a göre daha çok ve çabuk soğuduğundan termik yüksek basınç alanı oluşur. Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus ise daha ılık olduğu için termik alçak basınç alanıdır. Bu nedenle karadan denize doğru serin, soğuk ve kuru rüzgarlar eser. Bu rüzgarlar karadan denize doğru estiklerinden genellikle yağış bırakmazlar.
Muson rüzgarlarının oluşum nedenleri şunlardır:
- Yeryüzünün yıllık hareketleri: Güneş ışınlarının yıl boyunca yeryüzüne eşit dağılmaması, yeryüzünde farklı basınç merkezlerinin oluşmasına neden olur. Güneş ışınlarının dik geldiği tropikal bölgelerde alçak basınç, ışınların eğik geldiği kutup bölgelerde yüksek basınç oluşur.
- Okyanus akımlarının etkisi: Okyanus akımlarının etkisiyle, tropikal bölgelerde sıcak sular kutuplara doğru taşınır. Bu durum, tropikal bölgelerde alçak basıncın, kutuplarda yüksek basıncın oluşmasına neden olur.