3 Ekim 1922’de başlayan Mudanya Görüşmelerine İngiltere, Fransa, İtalya ve Türkiye katıldı. Türk heyetinin başkanı İsmet (İnönü) Paşa idi. Görüşmelere katılmayan Yunanistan’ı İngiltere temsil etti. Yunanistan’ın görüşmelere katılmamasında, Doğu Trakya’nın Türkiye’ye bırakılmasının ön koşul olarak belirlenmesi etkili olmuştur.
Mudanya Ateşkes Antlaşması’na göre;
- Türk ve Yunan kuvvetleri arasındaki savaş sona erecekti.
- Doğu Trakya, Meriç Irmağı sınır olmak üzere Türkiye’ye bırakılacaktı.
- Yunanlılar 15 gün içerisinde Doğu Trakya’yı boşaltacaktı. Yunanlılardan boşalan yerleri İtilaf Devletlerinin askerleri devralacak, fakat onlar da en geç bir ay içerisinde Doğu Trakya’yı Türkiye’ye teslim edeceklerdi.
- Türkler, barış antlaşması imzalanıncaya kadar Doğu Trakya’da sekiz bin jandarma bulunduracaktı.
- İstanbul ve Boğazlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetinin yönetimine bırakılacaktı. (Osmanlı Devleti’nin hukuken sona erdiğini gösterir)
- İtilaf Devletlerinin kuvvetleri barış antlaşması imzalanıncaya kadar İstanbul’da kalacaktı.
Mudanya Ateşkes Antlaşması Maddeleri (11 Ekim 1922)
- Doğu Trakya’nın Boşaltılması: Yunan kuvvetleri, Doğu Trakya’yı (Meriç Nehri’nin doğusunu) 15 gün içinde boşaltacak ve bölge, 30 gün içinde Türk yönetimine devredilecektir.
- Türk Kuvvetlerinin Girmesi: Türk kuvvetleri, Doğu Trakya’ya aşamalı olarak girecek ve bölge, Türk idaresine geçecektir.
- Bölgenin Güvenliği: Türk güvenlik kuvvetleri, Trakya’daki asayişi sağlamak amacıyla bölgeye girecektir.
- İstanbul ve Boğazlar: İstanbul ve Boğazlar, barış antlaşmasına kadar İtilaf Devletleri’nin denetiminde kalacak, ancak Türk sivil yönetimi İstanbul’da yeniden kurulacaktır.
- Ateşkes: Türkiye ve Yunanistan arasında çatışmalar sona erecek, barış görüşmeleri başlayacaktır.
Mudanya Ateşkes Antlaşmasının Sonuçları
- Yunan Kuvvetlerinin Çekilmesi: Yunanistan, Doğu Trakya’dan çekilmiş ve bölge Türk kontrolüne geçmiştir.
- Lozan Barış Görüşmelerinin Yolu Açılmıştır: Mudanya Ateşkes Antlaşması, Lozan Barış Görüşmelerinin başlamasına zemin hazırlamıştır.
- Trakya’nın Türk Yönetimine Geçişi: Trakya, 8 yıllık bir ayrılığın ardından tekrar Türk topraklarına katılmıştır.
- İstanbul’un Durumu: İstanbul, resmi olarak Türk egemenliği altına girmese de, Türk sivil idaresi burada yeniden tesis edilmiştir.
- Milli Mücadele’nin Diplomatik Zaferi: Türk ordusu, savaş meydanında kazandığı zaferi diplomatik alanda da başarıya dönüştürmüştür.
Mudanya Ateşkes Antlaşmasının Önemi
- Askeri Zaferin Diplomatik Teyidi: Türk ordusunun sahada kazandığı zafer, Mudanya Ateşkes Antlaşması ile diplomatik olarak da teyit edilmiştir.
- Lozan’a Giden Yol: Mudanya Ateşkesi, Lozan Barış Antlaşması’na giden sürecin başlangıcıdır ve Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesinde önemli bir kilometre taşıdır.
- Osmanlı’nın Son Bulması: İstanbul ve Doğu Trakya’nın yeniden Türk yönetimine geçmesi, Osmanlı İmparatorluğu’nun sonunu hızlandırmış ve yeni Türk devletinin temellerini atmıştır.
- Batı Tarafından Tanınma: İtilaf Devletleri, Mudanya Ateşkes Antlaşması ile Türkiye’nin Batı sınırlarını tanımış ve bağımsızlık mücadelesine resmî bir zemin hazırlamıştır.
- Barış Süreci: Antlaşma, Türkiye ve Yunanistan arasındaki silahlı çatışmaları sona erdirmiş ve kalıcı barış görüşmelerinin önünü açmıştır.
Önemli Bilgi: Kurtuluş Savaşı, dönemin yazar ve ressamlarına ilham kaynağı olmuştur. Halide Edip Adıvar’ın Kurtuluş Savaşı üzerine yazılan romanların ilki sayılan Ateşten Gömlek, Millî Mücadelede görev yaptığı sırada yaşadıklarını anlattığı Türk’ün Ateşle İmtihanı; Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Kurtuluş Savaşı’nda aydın – halk ilişkisini anlattığı Yaban adlı roman; Falih Flıfkı Atay’ın Çankaya; Şevket Süreyya Aydemir’in Tek Adam kitapları, Halil Dikmen’in Millî Mücadele’yi yansıttığı tabloları, Henrik Kripel’in Afyon’da yaptığı Zafer Anıtı bu eserlere örnek gösterilebilir.
