Mol Kavramının Tarihsel Gelişimi 10. Sınıf

02.04.2025

Mol Nedir?

Mol, kimyada madde miktarını ölçmek için kullanılan bir birimdir. Avogadro sayısı (6,02 × 10²³) kadar tanecik (atom, molekül, iyon vb.) içeren madde miktarına 1 mol denir.

Mol Kavramının Tarihsel Gelişimi

Antik Dönem ve Atom Fikri

Democritus (MÖ 460-370): Maddenin bölünemez en küçük parçası olan atom kavramını ortaya attı.
Aristo (MÖ 384-322): Maddenin sürekli olduğunu savundu, atom fikrini reddetti.

18. Yüzyıl: Kütlenin Korunumu ve Katlı Oranlar Yasası

Antoine Lavoisier (1743-1794):
- Kütlenin korunumu yasasını buldu.
- Kimyasal tepkimelerde atomların yeniden düzenlendiğini, yok olmadığını gösterdi.
Joseph Proust (1754-1826):
- Sabit oranlar yasasını keşfetti (bir bileşiğin elementleri daima aynı oranda bulunur).

19. Yüzyıl: Atom Teorisi ve Avogadro Hipotezi

John Dalton (1766-1844):

Modern atom teorisini geliştirdi.
Katlı oranlar yasasını açıkladı.

Amedeo Avogadro (1776-1856):

“Aynı sıcaklık ve basınçta, eşit hacimdeki gazlar eşit sayıda molekül içerir” hipotezini ortaya attı.
Avogadro sayısı kavramının temelini attı.

20. Yüzyıl: Mol Kavramının Kesinleşmesi

Jean Perrin (1870-1942):

Avogadro sayısını deneysel olarak hesapladı (~6,02 × 10²³).

Uluslararası Birimler Sistemi (SI):

1960’larda mol, temel birim olarak kabul edildi.
1 mol = 12 gram C-12 izotopundaki atom sayısı (6,02 × 10²³) şeklinde tanımlandı.

Çözümlü Örnek Sorular

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi mol kavramının tarihsel gelişimine katkı sağlamamıştır?
A) John Dalton
B) Amedeo Avogadro
C) Isaac Newton
D) Antoine Lavoisier

Çözüm:

Isaac Newton, fizik ve matematik alanında çalışmıştır, mol kavramıyla doğrudan ilişkisi yoktur.
Cevap: C

Soru 2:

Avogadro hipotezi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Sadece katılar için geçerlidir.
B) Aynı sıcaklık ve basınçta, gazların eşit hacimleri eşit sayıda molekül içerir.
C) Sıvıların yoğunluğunu hesaplamak için kullanılır.

Çözüm:

Avogadro hipotezi, gazlar için geçerlidir.
Cevap: B

Soru 3:

1 mol su (H₂O) molekülü kaç tane atom içerir?
A) 6,02 × 10²³
B) 1,204 × 10²⁴
C) 3,01 × 10²³

Çözüm:

1 mol H₂O = 6,02 × 10²³ molekül
1 molekül H₂O = 3 atom (2H + 1O)
Toplam atom sayısı = 3 × 6,02 × 10²³ = 1,806 × 10²⁴
Cevap: B (Soruda hata olabilir, doğru cevap 1,806 × 10²⁴ olmalıdır.)

Soru 4:

0,5 mol CO₂ gazı kaç gramdır? (C:12, O:16)
A) 22 g
B) 44 g
C) 11 g

Çözüm:

CO₂’nin mol kütlesi = 12 + (2×16) = 44 g/mol
0,5 mol CO₂ = 0,5 × 44 = 22 g
Cevap: A

Soru 5:

Avogadro sayısı (6,02 × 10²³) aşağıdakilerden hangisini ifade eder?
A) 1 mol atomun kütlesi
B) 1 mol madde içindeki tanecik sayısı
C) 1 gram maddenin hacmi

Çözüm:

Avogadro sayısı, 1 mol maddenin içerdiği tanecik sayısıdır.
Cevap: B

Pratik Bilgiler & Özet

✅ 1 mol = 6,02 × 10²³ tanecik (Avogadro sayısı)
✅ Mol kütlesi: Bir elementin veya bileşiğin 1 molünün gram cinsinden kütlesi (Örnek: H₂O = 18 g/mol).
✅ Normal koşullarda (NŞA) 1 mol gaz = 22,4 L
✅ Mol hesaplamalarında: