MOL KAVRAMI VE FORMÜL BULMA

Mol Kavramı

Avogadro sayısı (6,02.10²³) tane taneciğe 1 mol denir. Maddeleri oluşturan tanecikler;

• Atom
• Molekül
• İyon

Avogadro sayısı N, N₀ ve N_A gibi sembollerle ifade edilir.

N_A tane atoma 1 mol atom denir.

> 1 mol Na atomu = 6,02.10²³ tane Na atomu içerir.

NA tane moleküle 1 mol molekül denir.

> 1 mol H2 molekülü = 6,02.10²³ tane H₂ molekülü içerir.

> 1 mol CH₄ molekü = 6,02.10²³  tane CH₄ molekülü içerir.

NA tane iyona  1 mol iyon denir.

> 1 mol Na⁺ iyonu = 6,02.10²³ tane Na⁺ iyonu içerir.

> 1 Mol F^– iyonu = 6,02.10²³ tane F^– iyonu içerir.

Tanecik sayısına göre mol sayısı hesaplanırken,

Moleküller en az iki tane ametal atomdan oluşan taneciklerdir. Molekülü oluşturan atomlar aynı veya farklı cinsten olabilir.

H₂ ve O₂ aynı cins atomlardan oluşan moleküller iken, CO₂ ve H₂O farklı cins atomlardan oluşan moleküllerdir.

Moleküldeki atomların mol veya tanecik sayıları hesaplanırken moleküllerin katsayıları dikkate alınır.

Mol Kütlesi (M_A)

Avogadro sayısı (6,02.10²³) tane atom veya molekülün kütlesi mol kütlesi olarak ifade edilir.

Örneğin; ¹²C atomu için,

• C’nin atom kütlesi 12’dir.
• 1 mol C atomu = 12 gram’dır.
• C’nin mol kütlesi = 12 g/mol’dür.

Örneğin; ¹⁶O atomu için,

• O’nun atom kütlesi 16’dır.
• 1 mol O atomu = 16 gram’dır.
• O’nun mol kütlesi: 16 g/mol’dür.

Molekül kütlesi hesaplanırken molekülü oluşturan atomların mol kütleleri toplanır.

Bağıl Atom ve Bağıl Molekül Kütlesi

Bir elementin kütlesinin ¹²C’nin kütlesinin sine göre ne kadar büyük ya da ne kadar küçük olduğunu gösteren sayılara bağıl atom kütlesi denir.

Örneğin;

• ¹H’nin bağıl atom kütlesi 1’dir.
• ¹⁴N’nin bağıl atom kütlesi 14’tür.
• ¹⁶O’nun bağıl atom kütlesi 16’dır.

Bir molekülü oluşturan atomların bağıl atom kütleleri toplamına ise bağıl molekül kütlesi denir.

 

Gerçek Atom ve Gerçek Molekül Kütlesi

Bir elementi oluşturan atomlardan bir tanesinin gram cinsinden kütlesine gerçek atom kütlesi, moleküler yapıdaki bir maddeyi oluşturan moleküllerden bir tanesinin gram cinsinden kütlesine gerçek molekül kütlesi denir.

Formül Bulma

Bileşikler farklı oins atomlar içeren saf maddelerdir. Bileşiklerin formüllerini belirlemek için bileşiği oluşturan elementlerin mol sayılarının bulunması gerekir.

Bir bileşiği oluşturan elementlerin mol sayılarındaki oranı en küçük tam sayılarla gösteren formüle basit formül denir. NO, NO₂, HNO₃ ve CO₂ basit formül örnekleridir.

Bir bileşiğin basit formülünü belirleyebilmek için,

1. Atomların molce birleşme oranı ya da

2. Elementlerin kütlece birleşme ve atom ağırlıkları oranları bilinmelidir. Basit formülle; bileşiği oluşturan elementlerin türü belirlenirken, bileşiğin fiziksel hâli ve bileşikteki atomların gerçek sayıları belirlenemez.

Bir bileşikteki atomların gerçek sayılarıyla birlikte gösterildiği formüle gerçek formül ya da molekül formülü denir. C₆H₆ ve C₆H₁₂O₆ gerçek formül örnekleridir.

Bir bileşiğin molekül formülünü belirleyebilmek için,

1. Atomların molce birleşme oranı
2. Elementlerin atom ağırlıkları
3. Bileşiğin mol kütlesi

bilinmelidir. Molekül formülü; bileşiğin molce yüzde bileşimi ve mol kütlesi hakkında bilgi verirken bileşiğin fiziksel hâli hakkında kesin bir bilgi vermez.