MİSTİK YÖNELİMLERİ YANSITAN ŞİİR (METAFİZİK EĞİLİMLER)

Metafizik sözcüğü, Türkçede “fizikötesi” sözcüğüyle ifade edilir.

Metafizik, bir bütün olarak varlığı; kendinde ve kendi için var olan gerçekliği; her türlü varoluşun kaynağı ve nedeni olan aşkın bir gerçekliği; Tanrı’nın varoluşu, akıl ve ruh, hıh-beden, zihin-beden ilişkisi, maddi şeylerin gerçekliği, zaman, mekân ve ruh kavramlarını konu edinen disiplindir.

Yunanca gizli anlamına gelen “mysthos”tan türeyen mistisizm, akıl ve muhakeme yoluyla elde edilemeyen bilgileri, hakikatleri kalp ve sezgi yoluyla elde etmektir.

Mistisizm sözcüğü ise “gizemcilik” sözcüğüyle ifade edilir ancak gizemcilik tam anlamıyla mistisizmi açıklamaya yetmez.

Mistisizm, gerçekliğin bilgisinin normal duyumsal ya da bilişsel süreçlerin dışında kalan yollarla kazanıldığını; gerçeklikle ilgili kesin bilgi ve nihai hakikate, deneyim ya da akıl yoluyla değili de mistik bir tecrübe veya akıl dışı gizemli bir sezgi yoluyla erişilebileceğini savunan öğreti veya disiplindir.

Mistisizm, dinî duyguya önem veren, insanın Tanrı’yla doğrudan ve kişisel iletişim kurabileceğini savunan mistik bir birlik hali içinde Tanrı’ya erişebileceğini savunan dinî öğretidir.

Metafizik felsefenin bir kolu olarak düşünce, mantık ve muhakeme yoluyla fiziksel olana yönelir; mistisizm ise daha çok ruhsal, sezgisel bir kavrayış özelliği taşır.

Tekke şairlerinde ve divan şairlerinin birçoğunda mistik anlayış hâkimdi. Tanzimat Dönemi’nde Abdülhak Hamit Tarhan’ın şiirlerinde “metafizik” hâkimdir, hatta Abdülhak Hamit “Türk şiirine metafizik ürpertiyi getiren şair” olarak adlandırılır.

Cumhuriyet Dönemi’nde Necip Fazıl Kısakürek, Sezai Karakoç, Asaf Halet Çelebi mistik duyarlılıkla şiir yazmışlardır.

Fazıl Hüsnü Dağlarca ilk dönem şiirlerinde mistik duyuşla şiirler yazmış, “Çocuk ve Allah” kitabı bunun en güzel örneklerindendir.

Enis Behiç Konyürek ”Varidat-ı Süleyman Efendi” kitabıyla mistik şiirin güzel bir örneğini vermiştir.

Sezai Karakoç, Necip Fazıl ve Mehmet Akif Ersoy mistik şiir yazan şairler üzerinde etkili olmuşlardır. Ayrıca Şeyh Galip, Fuzuli ve Yunus Emre mistik duyarlılıkla şiir yazanlar üzerinde etkili olmuşlardır.

Cahit Zarifoğlu, Ebubekir Eroğlu, İsmet Özel, Nurullah Genç, Erdem Bayazıt, Hilmi Yavuz 1960’tan sonra İslamcı-mistik duyarlılıkla şiir yazan sanatçılardır.

ASAF HALET ÇELEBİ (1907—1958)

ERDEM BAYAZIT (1939-2008)

SEDAT UMRAN (1926-2013)

HİLMİ YAVUZ (1936 – …)

CAHİT ZARİFOĞLU (1940-1987)

NURULLAH GENÇ (1960-…)

İslami söylemin temsilcilerindendir.

Divan ve halk şiiri ile özgün bir imge oluşturmuştur.

İslami şiirin iki büyük temsilcisi Necip Fazıl ve Sezai Karakoç’tan etkilenen Nurullah Genç, şiirlerinde hüzün, yalnızlık, aşk, ölüm, hasret, sonsuzluk temalarını işlemiştir.

Çağdaş bir naat örneği olan “Yağmur” adlı şiiriyle 1990 yılında Türkiye Diyanet Vakfı Na’t-ı Şerif Büyük Ödülü’nü kazanmıştır.

Eserleri
— Şiir: Çiçekler Üşümesin, Nuyageva, Yankı ve Hüzün, Aşkım İsyanımdır Benim, Siyah Gözlerine Beni de Götür, Yanılgı Saatleri, Yağmur, Rüveyda, Denizin Son Martıları, Aşk Ölümcül Bir Hülyadır, Hüznün Lalesidir Dünya, Gül ve Ben, Yürüyelim Seninle İstanbul’da, Müptelâdır Gemiler Benim Denizlerime, Sensiz Kalan Bu Şehri Yakmayı Çok istedim, Birkaç Deli Güvercin, Çanakkale: Her Şey Yanıp Gül Oldu, Ateş Semazenleri, Mahrem ve Münzevi (Toplu şiirler)