ZARARLI CEMİYETLER
1. Azınlıklar Tarafından Kurulan Cemiyetler
Mavri Mira
İstanbul’da, Rumlar tarafından kurulan Mavri Mira Cemiyeti Yunan Hükümeti’nin emirleri doğrultusunda hareket etmiştir.
Bu cemiyet; Trakya, İstanbul, Batı ve Orta Anadolu’da “Büyük Yunanistan’ı” kurarak Bizans İmparatorluğu’nu yeniden canlandırmak istemiştir.
Cemiyetin
- Yunan Kızılhaçı
- Göçmenler Komisyonu
- Rum İzci Kuruluşları
- Kordos (Rum Gizli Servisi)
- Yunan ve Trakya Komiteleri
- Fener— Rum Patrikhanesi gibi yardımcı kolları bulunmaktadır.
Etnik-i Eterya
Yunanistan 1829 yılında bağımsız olunca, cemiyet ilk amacına ulaşmıştır. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Mavri Mira Cemiyeti ile iş birliği yaparak Bizans İmparatorluğu’nu yeniden kurmak istemişlerdir.
Pontus Rum Cemiyeti
Osmanlı Padişahı Fatih döneminde son verilen Trabzon Rum İmparatorluğu’nu yeniden kurmayı amaçlamıştır.
Hınçak ve Taşnak-Sütyun Cemiyeti
Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti’ni kurmak ve Çukurova bölgesindeki Ermenilere destek olabilmek amacıyla kurulmuştur.
Alyans-İsrailit Cemiyeti
Yahudiler tarafından kurulmuştur. Filistin’de kurulması planlanan İsrail Devleti’ne ortam hazırlamayı ve Yahudilerin ticari imtiyazlarını korumayı amaçlamıştır.
Genel Özellikleri
- Türk topraklarını ele geçirmeyi amaçlamışlardır.
- Osmanlı Devleti’nde iç karışıklıklar ve isyanlar çıkarmışlardır.
- Wilson Prensipleri’nden ilham alarak Osmanlı topraklarında kendi devletlerini kurmayı amaçlamışlardır.
2. Milli Varlığa Düşman Cemiyetler
- Mavri Mira
- Pontus Rum
- Etnik-i Eterya
- Rum Göçmenleri
- Yunan Kızılhaçı
- Hınçak
- Taşnaksutyun
- Ermeni İntikam Alayı
Sulh ve Selamet-I Osmaniye Fırkası
Vatanın kurtuluşunun, padişahın ve halifenin buyruklarına sıkı sıkıya uymakla mümkün olacağına inanmışlardır. İngilizlerden maddi destek görmüşlerdir.
Teali İslam Cemiyeti
Anadolu’da başlayan Türk direnişini engellemek amacıyla İstanbul’daki bazı müderrisler tarafından İngilizlerin desteğiyle kurulmuştur. Halkın dini duygularını istismar eden bu cemiyet İngilizlerin çıkarları doğrultusunda hareket etmiştir. Kurtuluşun ancak halifenin buyruklarına uymakla sağlanacağına inanmışlardır.
Wilson İlkeleri Cemiyeti
Vatanın kurtuluşunun ABD’nin mandası kabul edilerek sağlanacağına inanmışlardır. Bu düşüncelerini Sivas Kongresi’nde de savunmuşlardı ancak tam bağımsızlığa aykırı olduğu için Mustafa Kemal tarafından kabul edilmemiştir.
İngiliz Muhipler Cemiyeti
Vatanın kurtuluşunun İngiliz mandası kabul edilerek sağlanacağına inanmışlardır. Padişah Vahdettin ve Sadrazam Damat Ferit Paşa tarafından desteklenmiştir.
Kürt Teali Cemiyeti
Wilson Prensipleri’nden yararlanarak İngilizlerin de desteğiyle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bağımsız bir Kürt Devleti’ni kurmayı amaçlamışlardır.
Hürriyet ve İtilaf Fırkası
1911’de İttihat ve Terakki Partisi’ne karşı olanlar tarafından kurulmuştur. Anadolu’daki Kurtuluş Hareketi’ni İttihatçılar ile işbirliği yapan maceracı bir hareket olarak değerlendirmişlerdir. Mandater yönetim dışında bir çözümün imkânsız olduğuna inanmışlardır.
Genel Özellikleri
- Saltanat ve hilafet yanlısı politikalar izlemişlerdir.
- Osmanlı Devleti’nde yönetimde görevli kişiler de üye olmuşlardır.
- İtilaf Devletleri’nin Anadolu’daki işgallerini kolaylaştırmışlardır.
- Ulusal direnişe karşı faaliyet yürütmüşlerdir.
- Manda ve himaye yanlısıdırlar.
