Merceklerin Kullanım Alanları

14. yüzyılda görme bozukluklarını düzeltmek amacıyla kullanılmaya başlanan mercekler 17. yüzyılda teleskop ve mikroskobun yapısında kullanılmıştır. Günümüzde ise mercekler gözlükten fotoğraf makinelerine, projeksiyon cihazlarından araba farlarına kadar pek çok alanda kullanılmaktadır.

Gözlük ve Lens
Gözde bulunan mercek ince kenarlı mercektir. Bu merceğin yapısında meydana gelecek bozulmalar göz kusurlarına neden olur. Göz kusurlarının giderilmesinde kullanılan gözlük (Görsel 4.20) ve kontak lenslerin yapısında mercekler bulunur. Miyop ve hipermetrop, göz merceğindeki yapısal bozukluklardan kaynaklanır. Miyopluk yakını görüp uzağı net görememe durumudur. Bu göz kusurunun giderilmesinde kalın kenarlı mercekler yardımıyla yapılan gözlük ve lensler kullanılır. Hipermetrop uzağı görüp yakını net görememe durumudur. Bu göz kusurunun giderilmesinde ince kenarlı mercekler yardımıyla yapılan gözlük ve kontak lensler kullanılır.

Mikroskop
Sağlık kuruluşlarında yoğun olarak kullanılan mikroskoplar, gözle görülemeyecek kadar küçük yapıları incelemeye yarar (Görsel 4.21). Mikroskopta biri görüntü diğeri objektif merceği olmak üzere iki ince kenarlı mercek kullanılır. Objektif merceğinin önüne yerleştirilen cismin, görüntü merceği ile bu merceğin odak noktası arasında ters ve gerçek görüntüsü oluşur. Bu görüntü, görüntü merceği tarafından cisim olarak kullanılır ve odak noktası ile mercek arasında olduğu için cisimden büyük ve sanal bir görüntü oluşur.

Fotoğraf Makinesi
İnsan gözünün yapısından esinlenerek yapılan fotoğraf makinelerinin çalışması, doğru boyunca hareket eden ışınların ince kenarlı bir mercekten geçerek fotoğraf filminin üzerine düşürülmesi prensibine dayanır (Görsel 4.22).

Kamera
Kameralar günlük hayatta fotoğraf makinelerinde ve güvenlik amaçlı kullanılmaktadır. Kameralarda ince kenarlı merceklerden oluşan objektif, ileri geri hareket ettirilir ve görüntü makine içindeki ekran üzerine düşürülerek netlik sağlanır (Görsel 4.23).

Büyüteç
Büyüteç, küçük nesnelerin rahat görülmesi için kullanılan ince kenarlı merceklerdir. Büyüteçlerde incelenecek cisim, odak noktası ile mercek arasına getirilmelidir. Bu durumda oluşan sanal görüntü düz, sanal ve cisimden büyüktür. Sarraflar değerli taşları incelerken saat tamircileri saatin içindeki küçük mekanizmaları tamir ederken büyüteçleri kullanır (Görsel 4.24).

Dürbün ve Teleskoplar
Uzaktaki nesnelerin görüntülerini yakınlaştırarak daha rahat görülmesini sağlayan sistemdir (Görsel 4.25). Çalışma prensipleri mikroskoba benzer. Uzaktaki cisimlerin görüntüsü bir objektif merceğiyle oluşturulur ve bir görüntü merceği ile görüntüye bakılır. Teleskop ile dürbün arasındaki en belirgin fark teleskopların gökyüzü gözlemlerinde, dürbünlerin ise daha kısa mesafeli gözlemlerde kullanılmasıdır.