Mecazi Mürsel Nedir
Benzetme amacı taşımaksızın bir sözün başka bir söz yerine kullanılmasına denir. Ad aktarmalarında aktarma çeşitli anlam ilişkileriyle gerçekleştirilir.
a) Bütün – parça / parça – bütün ilişkisi: Bir nesnenin bütününü verip parçasını, parçasını verip bütününü ifade etmektir.
- Marmara’da bir yelken uçar gibi neşeli Bu mısrada yelken (parça) sözcüğü ile gemi (bü- tün) ifade edildiği için mecaz-ı mürsel örneklenmiştir.
- Gizli bir akis kalmış gelip geçen her yüzden
Bu mısrada yüz (parça) sözcüğü ile insan (bütün) ifade edildiği için mecaz-ı mürsel örneklenmiştir. - Odanın arka köşesinden iki göz bana doğru yaklaşıyor.
Bu cümlede göz sözüğü insanı ifade ettiği için mecaz-ı mürsel örneklenmiştir - Uçak, iki saat sonra Adana’ya inecek.
Bu cümlede, Adana (bütün) verilmiş havaalanı (parça) ifade edildiği için mecaz-ı mürsel örneklenmiştir.
b) Sanatçı – yapıt ilişkisi: Bir sanatçıyı verip onun yapıtlarını ifade etmektir.
- Bu yaz elinden hiç düşürmedi Oğuz Atay’ı (Eserlerini)
- Bütün gece Asaf Halet okudum ben de. (Eserlerini)
c) İç – dış ilişkisi: Bir nesnenin dışını verip içini ifade etmektir.
- O kadar kurumuş ki ağzı bardağı bir dikişte bitirdi. (İçindeki suyu)
- Çok acıkmış olmalı iki tabak yedi hala doymadı. (İçindeki yemeği)
d) Yön – ülke ilişkisi: Yön verip o yöndeki ülkeleri, şehirleri ifade etmektir.
- Batı’nın uygarlık maskesi düştü. (Batı ülkelerinin)
- Uzakdoğu, kültürüyle dünyayı etkiliyor. (Uzakdoğu ülkeleri)
e) Yer – olay ilişkisi: Yer verip o yerde daha önceden meydana gelmiş olayları hatırlatmaktır.
- Malazgirt, Anadolu’nun kapılarını bizlere açtı. (Malazgirt Meydan Muharebesi)
- Susurluk hala silinmedi hafızalardan. (Susurluk’ta yaşanan olay)
f) Yer – yönetim ilişkisi: Yer verip o yerdeki yönetimi ifade etmektir.
- Ankara, Tahran’la olan ilişkilerini yeniden gözden (TBMM) (İran hükümeti) geçirecek.
- Atina, Avrupa Birliği’nin ekonomik desteği ile (Yunan hükümeti) ayakta duruyor.
g) Yer – insan ilişkisi: Yer verip o yerdeki insanları kastetmektir.
- Dün gece İstanbul yeniden sokağa döküldü. (İstanbul halkı)
- Adana, şehitleri için ağladı. (Adana halkı)
h) Neden – sonuç ilişkisi: Sonucu verip o sonucun nedenini kastetmedir.
- Trafik polisleri para (Ceza) kesiyordu sürücülere Adana – Mersin karayolunda.
- Uçaklarımız düşman üstüne ölüm yağdırdı. (Bomba)
- Bahçemize bereket yağdı bütün gece. (yağmur)