Mecaz Anlam

Bir sözcüğün bir ilgi veya benzetme sonucu gerçek anlamından uzaklaşarak kazandığı yeni anlama “mecaz anlam” denir. Mecaz anlamlı sözcüklerin kullanımında anlatımı renklendirmek ve kuvvetlendirmek amaçlanır.

– Bu sözü duyunca gözlerimdeki perde kalkıverdi. (Mecaz Anlam)

Bu cümlede perde sözcüğü “doğruyu görmeye engel olan şey“ anlamında kullanılmıştır. Yani sözcük, gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak mecaz anlam kazanmıştır.

– Sevgili Behçet Necatigil, şiirimizin vazgeçilmez ışıklarından biri olarak ayrıldı aramızdan. (Mecaz Anlam)

Bu cümlede “ışık” sözcüğü “yol gösteren, aydınlatan kimse” anlamında kullanılmıştır. Yani “ışık” sözcüğü bu cümlede kendi asıl anlamından uzaklaşarak mecaz anlamda kullanılmıştır.

Mecaz Anlam: Gözlerinde karanlık bir ifade var.
Mecaz Anlam: Bu yaşlı kadını kırmak mümkün değil.

Helin, arkadaşlarıyla sert konuşmaktan çekinir, hatta düşüncelerini bile söyleyemezdi. (Mecaz Anlam)

Örnek Sorular:

1. Şövale, resim yapmayı kolaylaştıran bir sehpadır.
2. Ailesini mutlu edebilmek için çırpınıyordu adamcağız.
3. Elif telaşla bir yerlere telefon ediyordu.
4. Sıcak bakışlı genç adam kadına yardım etti.

Numaralandırılmış cümlelerden hangilerinde altı çizili sözcükler mecaz anlamlıdır?

A) 1 ve 2. B) 2 ve 3. C) 1 ve 3. D) 2 ve 4.

---

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı çizili sözcük mecaz anlamıyla kullanılmıştır?

A) Unu ince bir elekle eleyince hamur daha iyi kabarır.
B) Konaktaki tablolar da yanmış o büyük yangında.
C) Bu adam bizimle oynadı, içten içe alay etti.
D) Eski sınıf arkadaşım bizi görünce yolunu değiştirdi.

Çözümlü Örnek Sorular:

Soru 1:

“Ahmet sınavda çok zorlanınca annesini aramak için can atıyordu.” cümlesinde “can atmak” ifadesiyle anlatılmak istenen nedir?

A) Çok sinirlenmek
B) Bir şey yapmak için sabırsızlanmak
C) Korkmak
D) Dikkatini dağıtmak

Cevap: B) Bir şey yapmak için sabırsızlanmak

Açıklama: “Can atmak” mecaz anlamda, bir şeyi yapmak için sabırsızlanmak, istekli olmak anlamında kullanılmıştır.

---

Soru 2:

“Bu yıl tatilde bir nebze olsun rahatladım.” cümlesinde “bir nebze” ifadesiyle anlatılmak istenen nedir?

A) Biraz
B) Çok fazla
C) Hiç
D) Sürekli

Cevap: A) Biraz

Açıklama: “Bir nebze” ifadesi mecaz anlamda “biraz” anlamında kullanılır, yani tamamen değil ama bir miktar rahatlama anlatılmak istenmiştir.

---

Soru 3:

“Sınav sonucunu öğrenince Ali’nin içi içine sığmadı.” cümlesinde “içi içine sığmamak” ifadesiyle anlatılmak istenen nedir?

A) Çok sinirlenmek
B) Çok heyecanlanmak
C) Korkmak
D) Sabretmek

Cevap: B) Çok heyecanlanmak

Açıklama: “İçi içine sığmamak” ifadesi mecaz anlamda bir kişinin çok heyecanlanması, sabırsızlanması anlamında kullanılır.

---

Soru 4:

“Yapılan haksızlığa karşı göz yummak doğru bir davranış değildir.” cümlesinde “göz yummak” ifadesiyle anlatılmak istenen nedir?

A) Gözlerini kapatmak
B) Bir duruma kayıtsız kalmak
C) Rahatsız olmak
D) Bir şey görmek istememek

Cevap: B) Bir duruma kayıtsız kalmak

Açıklama: “Göz yummak” mecaz anlamda bir duruma bilerek müdahale etmemek, sessiz kalmak anlamında kullanılır.