MANYETİZMA – ELEKTROMANYETİK İNDÜKLEME

Manyetik Alanın Akım Taşıyan Tele Uyguladığı Kuvvet:

Akım taşıyan tel, manyetik alan içerisine bırakıldığında tele manyetik kuvvet etki eder. Bu kuvvetin yönü sağ el kuralına göre yapılır.

Baş parmak akımın yönünü, dört parmak manyetik alanın yönünü, avuçtan çıkan dikme kuvvetin yönüdür. (Tel sağ elin içine alınır.)

Manyetik Kuvvet:

a) Telin manyetik alan içindeki uzunluğuna (I)
b) Manyetik alanın büyüklüğüne (B)
c) Tel üzerinden geçen akıma (i)
d) Manyetik alan ile tel arasıdaki açı (u.) niceliklerine bağlıdır.

2. Akım manyetik alana paralel ise manyetik kuvvet oluşmaz.

Manyetik Alanda Yüklü Cisimlere Etki Eden Manyetik Kuvvet:

Manyetik alanın elektrik akımının geçtiği tele bir kuvvet uyguladığını biliyoruz. Elektrik akımını yüklü parçacıklar oluşturduğu için manyetik alan yüklü parçalara da kuvvet uygular.

Elektrik yüklü parçacığa etki eden kuvvetin yönü sağ el kuralına göre bulunur. Yüklü cismin hareket yönü sağ elin baş parmağı, manyetik alanın yönü ise dört parmak yönündedir. Cismin yük işareti (+) ise kuvvet avuç içinden dışa doğru (—) ise içe doğrudur.

Bu kuvvet,

Manyetik alan içerisinde manyetik alana dik doğrultuda giren yüklü bir parçacık hareketi sırasında dik bir kuvvetin etkisinde kalır. Bu kuvvet parçacığın yönünün değişmesini sağlar. Bu durumda kuvvet sürekli bir noktaya doğrudur. Bu yüzden parçacık dairesel hareket yapar.

K, L, N, T parçacıkları manyetik alan içerisinde şekildeki yörüngeleri izler. Dikkat edilirse aynı işaretli parçacıklar manyetik alana nasıl girerlerse aynı yönde dönerler. Parçacıklar düzgün dairesel hareket yaptıklarından, manyetik kuvvet ile merkezkaç kuvveti eşit büyüklüktedir.

İndüksiyon Emk sı ve Manyetik Alan Değişimi:

Joseph Henry ve Michael Faraday 1831 yılında birbirlerinden habersiz olarak yaptıkları deneyler de bir manyetik alanın değiştirilmesiyle elektrik akımının meydana getirilebileceğini gösterdiler. Bu deneyleri ilk önce Faraday matematiksel ifadelere dökerek kendi adıyla anılan İndüksiyon kanununu ortaya koydu.

Faraday İndüksiyon Yasası ve Lenz Kanunu

Özindüksiyon Akımı: 

İletken bir halka ya da halkalardan oluşan bobin benzeri devre elemanlarında değişken bir akım oluşturan dış emk’ya karşı koyacak yönde devre içinde indüklenen emk’ya özindüksiyon emk’sı denir.
Bir elektrik devresinde özindüksiyon oluşumunu sağlayan devre elemanına indüktör denir. indüktör  sembolü ile gösterilir.