Mani:
Tek dörtlükten oluşan, 7’li hece ölçüsü kullanılan, uyak örgüsü aaxa şeklindeki nazım şeklidir.
İlk iki dizede hazırlık yapılır, asıl söylenmek istenen son iki dizede söylenir.
Konu sınırlaması yoktur. Genelde aşk konusu işlenir.
Yapısı Bakımından Mani Çeşitleri:
a. Düz ya da Tam Mani: Yedişer heceli dört dizeden oluşan manilere düz ya da tam mani denir.
b. Kesik ya da Cinaslı Mani: Birinci dizesindeki hece sayısı yediden az olan manilerdir.
c. Yedekli ya da Artık Mani: Düz manilerin sonuna uyakları aynı olan, iki dize daha getirilerek yapılan manilere denir.
Konuları Bakımından Mani Çeşitleri
- Niyet, fal manileri
- Sevda manileri
- Bekçi, davulcu manileri
- İş manileri
- İstanbul meydan kahvelerinin cinaslı manileri
- İstanbul sokaklarında satıcıların söyledikleri maniler
- Doğu Anadolu’da hikâye manileri
- Mektup manileri
Örnek:
Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yareliyim
Gülerim sağlar gibi
Örnek Soru:
Elbisem var filizi
Kim bilir hâlimizi
Bir rüzgâr esti geçti
Ayırdı ikimizi
Bu maninin konusu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gelin-kaynana B) Aşk C) Askerlik D) Düğün E) Doğa güzelliği
(I) Anonim Türk Halk şiirinin en yaygın nazım biçimlerinden olan mani, genellikle tek dörtlükten oluşur. (II) Genellikle hecenin 7’li kalıbı kullanılır. (III) Uyak düzeni “aaba” biçimindedir. (IV) Manilerin ilk iki dizesi uyağı doldurmak ya da temel düşünceye bir giriş yapmak için söylenir, manilerde asıl anlatılmak istenen son iki dize dedir. (V) Yergi (eleştiri) türünün edebiyatımızdaki en çok kullanılan şekli olup halk hikâyelerinde sıkça kullanılır.
Bu parçada “mani” ile ile ilgili olarak numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
