Makale (Gazete Metinleri) AYT
MAKALE
Herhangi bir konuda bilgi vermek, bir konuya açıklık getirmek, bir düşünceyi savunmak, bir gerçeği ortaya koymak amacıyla belgelere dayanarak yazılan bilgilendirici ve öğretici yazılardır.
Makale, daha çok gazete ve dergilerde yayımlanmak üzere yazılan araştırma ve inceleme yazısıdır.
Makaleler, “giriş , gelişme” ve “sonuç” bölümleri olan planlı yazılardır. Giriş bölümünde, öne sürülecek tez, iddia ortaya konulur. Gelişme bölümünde, yazar, girişte öne sürdüğü görüş, düşünce veya tezini kanıtlamaya çalışır, bunun için de çeşitli veri, belge ve delillere dayandırılarak elde edilen bilgi üzerinde özgün yorumlar yapar. Sonuç bölümünde, gelişme bölümünde söylenenlerin tümü birkaç cümlede özetlenerek şüpheye yer verilmeyecek şekilde bir sonuca bağlanır.
Hemen her konu makale içinde işlenebilir, konu yönünden bir sınırlama yoktur.
Makalede, anlatım yalın ve yoğun olmalı, söz oyunları, dolaylamalar yer almamalıdır.
Düşünceyi geliştirme yollarından örnekleme, karşılaştırma, somutlaştırma, sayısal verilerden yararlanma, tanık gösterme öne sürülen düşüncelerin inandırıcılığını kanıtlamak için kullanılır.
Her makale belirli bir alandaki uzmanlığın ürünüdür.
Konusuna göre makalelerin sözcük örgüsü 0 uzmanlık dalının terimlerine açılır.
Makaleler, “gazete makalesi” ve “bilimsel makale” olmak üzere ikiye ayrılır.
Bilimsel makalelerde, verilen bilgiler başka bir yerden alınmışsa bu bilgilerin kaynağı, dayandığımız iddiaların asıl sahibi ve cümleleri, sayfa sonunda numaralı olarak “dipnot” biçiminde veya yazıda cümlelerin arasında parantez içinde belirtilir, buna “referans göstermek” denir. Ayrıca makalenin sonunda “kaynakça” bölümü yer alır.
Batılı anlamda “makale” türü Tanzimat Dönemi’nde yayımlanan gazete ve dergilerde görülmeye başlamıştır. Şinasi’nin Tercüman-ı Ahval gazetesine yazdığı “Mukaddime” başlıklı yazı, ilk makale sayılır. Cumhuriyet’ten önce Şinasi, Ziya Paşa, Namık Kemal, Ali Süavi, Şemsettin Sami, Ahmet Mithat Efendi, Cenap Şahabettin, Ziya Gökalp ve
Hüseyin Cahit Yalçın makale türünde yazılar kaleme almışlardır. Cumhuriyet Dönemi’nde Yahya Kemal, Falih Rıfkı Atay, Ahmet Emin Yalman, Nadir Nadi, Peyami Safa, Mehmet Kaplan, Ahmet Kabaklı makalede ön plana çıkmaktadır.