Mahlas

Sanatçıların yapıtlarında kullanmak için aldıkları ikinci ada mahlas denir. Mahlas, günümüzdeki kullanımıyla “takma ad”ın karşılığı sayılamaz. Çünkü mahlas; takma ad gibi belirli amaçlarla, zaman zaman kullanılan bir ad değildir. Tersine, sanatçının asıl adı yerine geçmiş, çoğu sanatçının ilk adı unutulmuş, sanatçılar mahlaslarıyla anılmışlardır. Bunun nedeni şairlerin şiire başladıklarında mahlas edinmelerinin gelenekleşmiş olmasıdır. Mahlas hem halk şiirinde hem divan şiirinde görülür.

Divan şiiri:
Fuzuli rind-i şeydadır hemişe halka rüsvadır
Sorun kim bu ne sevdadır bu sevdadan usanmaz mı
Ser terkine kaildir dünyaya gönül virmez
Terk ehlinin ey Baki başında saadet var

Halk şiiri:
Ruhsati nerede kaldı Vatanım
Kesildi takatim bitti dermanım
Geldi kederimden ağzıma canım
Ölmem yâr yanıma gelene kadar

Tapşırma

Tapşırma “kendini tanıtma, bildirme, arz etme” anlamına gelir. Halk şairleri mahlaslarını son dörtlükte kullanır. Âşıklar dilinde bunun adı tapşırmadır.

Farklar:

• Mahlas, takma ad iken tapşırma, bu takma adın şiirde kullanılma şeklidir.
• Mahlas, şiirin her yerinde kullanılabilirken tapşırma genellikle son beyitte yer alır.
• Mahlasın amacı kimliği gizlemek veya edebi bir gelenek sürdürmek olabilirken tapşırmanın amacı şiirin sahibini açıkça belirtmektir.